Bài viết này sẽ cung cấp cho các bạn các khái niệm cơ bản cũng như cách phân bổ, lịch trả token như thế nào sẽ là hợp lí nhất, đặc biệt rất gần gũi với các bạn mới chưa biết tokenomics là gì nè!
Ngoài yếu tố cung cầu và Token Utility các bạn phải nắm được những yếu tố sau đây:
- Họ mua ở mức giá nào (Token Sale)?
- Họ cầm bao nhiêu % token dự án (Token Allocation)?
- Họ bị khóa trong vòng bao lâu? Khi nào thì trả và cách trả token của dự án(Token Release Schedule)?
Token Sale
Token Sale là phương thức để các đội ngũ dự án gọi vốn giúp dự án đó phát triển. Qua đây chúng ta cũng có thể biết được mức giá mà họ sở hữu token, gồm các vòng chính như sau:
- Seed sale: là vòng mà các nhà đầu tư sẽ sỡ hữu token của dự án sớm nhất, có thể là các nhà đầu tư thiên thần (Angel Investors) hoặc người nhà (những người thân cận với đội ngũ dự án ^^)….Vì token được bán sớm nhất nên được bán rẻ nhất đồng nghĩa với việc rủi ro và lợi nhuận sẽ cao nhất.
- Private sale: vòng này token sẽ được bán cho các nhà đầu tư hoặc các quỹ (Alamenda, Binance Labs, CoinBase Venture hay A16z…) và giá sẽ cao hơn vòng seed. Vòng này quyết định các quỹ lớn có đầu tư vào dự án hay không thông qua những gì dự án đã làm được trong vòng Seed.
- Public sale: đúng như cái tên, vòng này bán cho những người như mình (Community).
Ví dụ: 25% số token được release trong 6 tháng, 50% trong 1 năm và 100% trong 2 năm. Lý do tại sao điều này có lợi? Vì nếu một hoặc một số nhà đầu tư nắm được 25% tổng cung của token được release, họ có thể dễ dàng tạo ra các biến động về nguồn cung gây bất lợi cho dự áni và giá token. Nói một cách dễ hiểu, điều này tạo ra rủi ro làm mất sự ổn định của token.
Một số dự án khác, họ sẽ không cần các giai đoạn như Seed Sale, Private Sale và Public Sale mà nó chỉ có Fair Launch (tất nhiên sẽ có mặt lợi và hại). Những dự án này thường có sản phẩm và user muốn sở hữu token phải tham gia vào hoạt động của dự án như mining, farming…
Token Allocation
Tùy vào từng dự án ở mỗi lĩnh vực khác nhau mà Allocation sẽ khác nhau. Dưới đây chỉ là bảng tham khảo:
Team: 15% trở xuống
Advisors: Dưới 10%
Early investors: Dưới 25%
Public sale: Dưới 10%
Marketing: 10% trở xuống
Ecosystem: Ít nhất 10%
Treasury: Ít nhất 15%
Liquidity: 20% trở xuống
Team
Đội ngũ chính phát triển dự án bao gồm Developer, Founders, Employees… vì thế nếu % token mà đội ngũ nắm:
- Nhiều quá thì dự án sẽ bị kiểm soát, mất đi sự công bằng.
- Ít quá thì sẽ không có động lực phát triển dự án.
- Nhóm này sẽ được phân bổ từ 15~25% thì dự án sẽ không bị kiểm soát đồng thời có động lực phát triển.
Là khoản dự trữ của dự án trong tương lai (treasury mà hết thì dự án sẽ khó tiếp tục hoạt động) bao gồm:
- Lương cho nhân viên.
- Đảm bảo quan hệ đối tác và chi phí hàng ngày.
- Phát triển sản phẩm trong tương lai
- Hợp lí nhất sẽ được phân bố ~25%.
- Những người được suất đầu tư từ những giai đoạn đầu tiên (Angle Investors…).
- Hợp lí nhất sẽ nắm khoảng 15%, hơn 20% nên cảnh giác và nên tránh những dự án trên 25% (bị kiểm soát và rất dễ bị ăn xả).
- Là vòng bán IDO cho cộng đồng.
- Sẽ được phân bổ không quá 5% vì token thường được unlock hết ngay khi list sàn. Dễ xảy ra việc xả nếu phân bổ quá nhiều.
- Được dự án bỏ ra để Marketing cho dự án (Có thể kể đến như các hoạt động Airdrop/Retroactive ~ 3% tổng cung).
- Dễ tiếp cận đến các nhà đầu tư.
- Dự án nên dành <10% cho marketing dự án.
- Là đội ngũ cố vấn cho dự án.
- Sẽ được phân bổ ~5% tùy vào từng dự án.
- Nếu phân bổ nhiều quá sẽ mất cân bằng vì họ được sở hữu token từ những vòng rất thấp.
- Thanh khoản sẽ được add vào DEX hoặc CEX. Các dự án khác nhau sẽ có thanh khoản khác nhau, càng cao càng tốt.
- Phân bổ tốt nhất sẽ trong khoảng 20%, được lock trên 2 năm.
- Một só dự án sẽ có thêm khoản Liquidity mining (Phần thưởng có người cung cấp thanh khoản có thể là phí giao dịch hoặc token).
Token Schedule Release
Token Schedule Release là lịch giải ngân Token ra ngoài thị trường. Thường thì sẽ trả theo đợt chứ không giải ngân ra cùng 1 lúc.
Các dự án có tốc độ release dưới 1 năm cho thấy các thành viên phát triển dự án không đồng hành lâu dài cùng các sản phẩm. Các các bạn cần suy nghĩ thận trọng trước khi đầu tư vào vì dự án đó sẽ không tạo ra được nhiều giá trị.
Thời gian trả từ 3 đến 5 năm Đây được xem là khoảng thời gian hợp lý để release 100% Token. Vì những dự án trong khoảng thời gian này cho thấy đội ngũ phát triển dự án có sự gắn bó và trách với dự án, đây vừa là động lực thúc đẩy team vừa là động lực hold token từ cộng đồng, ,... thu hút những user mới vào dự án.
Thời gian trả trên 5 năm thường thì sẽ không tốt. Vì hiện tại, vòng đời của một dự án Crypto khoảng 5 năm. Thị trường đang phát triển rất nhanh và đã chứng kiến sự đào thải của nhiều dự án không hiệu quả và sự ra mắt của nhiều dự án tiềm năng.
Như vậy là chúng ta đã đi qua thêm 3 thành phần quan trọng còn lại và hoàn thành xong kiến thức cơ bản nhất về thành phần cấu tạo Tokenomics của một dự án. Mình hi vọng giúp ích được phần nào, xây dựng nền móng vững chắc cho những người mới chập chững vào thị trường như mình. Cám ơn các bạn đã đón đọc!!!
Một số website hữu ích mà các bác sẽ cần:
Check thông tin tokenscam: https://moonarch.app/, https://honeypot.is/, https://tokensniffer.com/
Check lịch trả token: https://token.unlocks.app/v, https://vestlab.io/
Check Upcoming IDO, ICO :https://cryptorank.io/
Check Tokenomics: https://messari.io/
(Lưu ý: những app check chỉ là chỉ số tương đối, không nên phụ thuộc quá***)
