Từng có lúc đứng thứ ba trong mảng LSDs (theo Messari), nhưng vì sao đến lúc này Stader mới “gõ cửa” Ethereum? Dự đoán đường giá ETH sẽ như thế nào sau Shanghai Upgrade? Những ông lớn LSDs như Lido vẫn sẽ yên vị ở đầu bảng hay chúng ta sắp chứng kiến một cuộc soán ngôi ngoạn mục?
The Spotlight là series phỏng vấn độc quyền giữa Coin98 Insights với các builder trong ngành về những chủ đề nóng trên thị trường. Ở số đầu tiên, Coin98 Insights sẽ trò chuyện với Antonio Morales - Head of Community của Stader, dự án chuyên về LSDs (Liquid Staking Derivatives) sắp ra mắt nền tảng Liquid Staking trên Ethereum.
Stader là nền tảng liquid staking multi-chain cho phép người dùng staking và kiếm lợi nhuận. Giao thức đang hoạt động trên BNB Chain, Hedera, Fantom, Polygon, Near, Terra 2.0 và sắp ra mắt trên Ethereum. Stader được hỗ trợ bởi các nhà đầu tư tên tuổi như Pantera Capital, Coinbase Ventures, True Ventures, Jump Capital, Ledgerprime… Ba đồng sáng lập của dự án tốt nghiệp từ các trường Ivy Leagues như Harvard, Columbia và từng làm việc tại các công ty lớn như Mckinsey, BCG, Kearney.
Antonio: Trước đây có thể chưa nhiều người biết đến LSDs, nhưng với Shanghai Upgrade sắp diễn ra, mọi người đang dần nhận ra tầm quan trọng của nó.
Hiện tại, trong DeFi có khoảng 50 tỷ USD được khoá (TVL) trên tất cả các chain, trong khi đó tổng giá trị vốn hoá staking của 10 chain hàng đầu vào khoảng 70 tỷ USD (theo stakingrewards). Điều này có nghĩa là đang có nhiều tiền ở trạng thái staking hơn là luân chuyển trong DeFi.
Trong DeFi, liquidity (thanh khoản) là vua! Đây cũng chính là lý do khi xếp hạng các giao thức theo mức độ quan trọng, chúng ta dựa trên TVL, vì liquidity là chìa khoá cho tất cả dự án này. Nhưng như tôi đã nói ở trên, một lượng tiền khổng lồ đang bị khoá trong các nền tảng staking.
Chính vì thế, mảng LSDs đang rất tiềm năng vì nó có thể "giải thoát" 70 tỷ USD đó và mang vào DeFi. DeFi đang thật sự rất cần số tiền này, vì thị trường hiện tại không đẹp cho lắm. Chúng ta từng có 200 tỷ USD trong DeFi nhưng đó là câu chuyện của mùa bull market trước.
Ngoài ra, tỷ lệ staking hiện tại của Ethereum vào khoảng 15%, con số này như muối bỏ bể so với các nền tảng như Cardano, Solana, BNB Chain… với tỷ lệ staking tương ứng 60-70%. Do đó, Ethereum có tiềm năng khổng lồ, và nền tảng LSDs nào thắng trên Ethereum sẽ thắng lớn.
- Có thể thấy LSDs là mảng thật sự tiềm năng. Đây có phải lý do Stader tập trung vào mảng này?
Antonio: Chính xác. Chúng tôi sớm nhận ra tầm quan trọng của LSDs khi Proof-of-Staking (PoS) ngày càng phổ biến; hiện tại nếu dự án nào ra mắt blockchain, họ đều sử dụng PoS. Vì thế, chúng tôi bắt đầu xây dựng trên các chain chưa có LSDs.
Hiện tại, Stader có gần 200 triệu TVL với hơn 70,000 stakers. Chúng tôi là nền tảng LSDs duy nhất trên Hedera, và cũng là bên đầu tiên ra mắt LSDs trên Phantom, Polygon, Terra 2.0. Điều này chứng minh chúng tôi có khả năng phát triển mọi thứ ngay từ đầu, không hề copy-paste bất cứ thứ gì.
Và bây giờ chúng tôi đang nhắm đến "con quái vật khổng lồ" Ethereum. Vốn hoá staking hiện tại của Ethereum vào khoảng hơn 28 tỷ USD - nhiều hơn cả BNB Chain, Solana, Avalanche và Polygon cộng lại. Hãy làm một phép toán nhanh: 1% của 28 tỷ USD là 280 triệu USD. Nghĩa là với mỗi 1% thị phần chúng tôi chiếm được trên Ethereum, chúng tôi sẽ có thể gấp đôi TVL của mình.
Các bạn có thấy thị trường Ethereum lớn một cách điên rồ không?
- Vậy tại sao thời điểm này các bạn mới chọn ra mắt LSDs trên Ethereum?
Antonio: Vấn đề của việc xây dựng một nền tảng LSDs thành công không nằm ở phần viết smart contract (hợp đồng thông minh). Ai cũng có thể làm được điều đó, minh chứng là chúng ta có rất nhiều giao thức LSDs ngoài kia.
Cốt lõi ở đây là: Thứ nhất, khiến người dùng tin tưởng gửi tiền vào giao thức của bạn; thứ hai, khiến các dự án khác tích hợp tài sản của bạn. Với Stader, hiện tại chúng tôi có hơn 70,000 stakers và hợp tác với Aave, Balancer, QuickSwap… cũng như 35 giao thức khác trong DeFi.
Và đó là lý do ban đầu chúng tôi tập trung vào các chain chưa có LSDs thay vì Ethereum. Chúng tôi muốn xây dựng tên tuổi trước, chúng tôi muốn có TVL tốt, chúng tôi muốn có nhiều stakers. Vì thế, khi bây giờ đến gõ cửa Ethereum, chúng tôi đã sở hữu vị thế thứ 3 trên thị trường về mảng LSDs. Chúng tôi có niềm tin từ người dùng và tự tin có thể tích hợp tốt vào Aave, Balancer…
Với Shanghai Upgrade sắp đến, sẽ có nhiều ETH được stake trên Ethereum hơn, do đó việc chúng tôi ra mắt LSDs trên nền tảng vào lúc này vô cùng “đúng người, đúng thời điểm”.
- Tuy nhiên, trên Ethereum hiện đã có những ông lớn LSDs như Lido, Rocket Pool… Stader có lợi thế gì so với những giao thức này?
Antonio: Để tham gia staking trên Ethereum bạn cần 32 ETH, hoặc 16 ETH nếu sử dụng Rocket Pool. Tuy nhiên, ở mức giá hiện tại, 16 ETH tương đương khoảng 25,000 USD và đây là một số tiền lớn. Ngoài ra, bạn cần mua một lượng lớn token RPL để có thể chạy node với Rocket Pool.
Với Stader, bạn chỉ cần 4 ETH. Do đó, chúng tôi đang khuyến khích (incentive) rất lớn để mọi người chạy node với Stader và kiếm lợi nhuận nhiều nhất có thể.
Cụ thể hơn, có ba nhóm staking ở Stader. Không cần đến 4 ETH, bạn vẫn có thể tham gia Liquid Staking với lượng ETH tối thiểu là 0.1. Bạn nhận lại ETHx và tham gia các hoạt động khác trong DeFi.
Số tiền bạn stake vào đây sẽ được chuyển đến hai loại node: permissioned - những người chạy node chuyên nghiệp; và permissionless - những người chỉ cần 4 ETH để chạy node. Và chúng tôi chia sẻ doanh thu giữa những người chạy node, liquid stakers và Stader.
Có thể thấy chúng tôi đang cung cấp lựa chọn rẻ nhất và rất tự do để người dùng có thể chạy node trên Ethereum!
- Thế nhưng với những người stake 4 ETH, họ cần phải chờ đủ 28 ETH còn lại để có thể bắt đầu kiếm lợi nhuận. Các bạn có nghĩ đây là bất lợi?
Antonio: Chúng tôi tự tin rằng những người bỏ ra 4 ETH sẽ luôn có 28 ETH còn lại để khớp. Đơn cử một lý do, trong mùa bull market, Stader đã huy động tổng cộng 40 triệu USD, và hiện chúng tôi có hơn 25 triệu USD trong treasury.
Do đó, chúng tôi không lo mình không đủ 28 ETH chuẩn bị sẵn, điều chúng tôi băn khoăn là có thể chúng tôi không đủ người vận hành các node permissionless đó.
Đó là lý do chúng tôi có các staking pool permissioned với những người chạy node chuyên nghiệp để dự phòng và đảm bảo tiền của bạn luôn được tận dụng hiệu quả. Bởi vì nếu các bạn đưa tiền cho Stader nhưng chúng tôi lại không có node để chạy, có thể các bạn sẽ thất vọng.
Đây là cách tiếp cận “hybrid” của chúng tôi. Tuy nhiên, Stader sẽ luôn ưu tiên những người chạy node permissionless vì chúng tôi thật sự muốn giúp phi tập trung Ethereum.
- Vậy còn DVT (Distributed Validator Technology) sẽ đóng vai trò gì trong thiết kế của Stader?
Antonio: Ngay khi Obol và SSV Network hoàn tất việc thử nghiệm công nghệ DVT, chúng tôi sẽ làm việc với họ, và lúc đó những node permissionless mới của Stader sẽ được tạo ra bằng cách sử dụng công nghệ DVT. Nói cách khác, pool permissionless sẽ trở thành pool DVT.
Trên thực tế, chúng tôi thực hiện rất nhiều mô phỏng và phân tích bảo mật với SSV để đảm bảo công nghệ DVT đủ bảo vệ tính bảo mật của mạng.
Antonio: Tôi nghĩ Shanghai Upgrade sẽ rất có lợi cho mảng LSDs đấy. Như tôi đã nói ở trên, tỷ lệ staking trên Ethereum hiện tại khoảng 15% - rất thấp so với các nền tảng khác. Lý do là vì những người có nhiều tiền, các tổ chức, treasury, DAO, cá voi… họ muốn sự chắc chắn. Họ không muốn góp vào 10 triệu USD hay 100 triệu USD nhưng chẳng biết khi nào lấy lại được. Nhưng với Shanghai Upgrade thì khác! Họ có thể rút tiền bất cứ khi nào họ muốn.
Do đó, tôi nghĩ một khi quá trình nâng cấp hoàn tất, một lượng tiền khổng lồ sẽ đổ vào LSDs.
- Nghĩa là các bạn lạc quan về tương lai LSDs. Tuy nhiên, một số ý kiến cho rằng sau Shanghai Upgrade, mọi người sẽ muốn rút lại tiền đã stake trên Beacon Chain hai năm trước, và điều này sẽ khiến ETH giảm giá. Các bạn nghĩ sao về điều này?
Antonio: Đây là câu hỏi đáng giá triệu USD! Hiện tại mọi người nghĩ sẽ có đợt rút tiền lớn khiến ETH giảm sâu, nhưng tôi nghĩ rằng người ta đang quá bi quan thôi.
Trên thực tế, đầu năm nay tỷ lệ staking trên Ethereum chỉ khoảng 5%. Tuy nhiên, sau khi các nhà phát triển dự án chắc chắn 90% rằng Shanghai Upgrade sẽ diễn ra vào tháng Ba, tỷ lệ staking trên Ethereum tăng vọt lên 15%. Hiện tại mọi thứ đang diễn ra theo xu hướng như vậy, nên tôi nghĩ sau nâng cấp có thể sẽ có đợt giảm giá nhỏ, nhưng sau đó bạn sẽ thấy một sự gia tăng khổng lồ.
Ngoài ra, để có thể rút tiền trên Ethereum, bạn sẽ cần phiên bản cập nhật phần mềm mới nhất. Với Shanghai Upgrade chưa đầy một tháng nữa sẽ diễn ra, nếu chắc chắn muốn rút ETH, bây giờ bạn đã phải chuẩn bị sẵn sàng để nằm trong hàng chờ rút tiền. Tuy nhiên, tính đến hiện tại, thậm chí chưa đến 50% node sở hữu bản cập nhật phần mềm mới nhất.
Điều này cho thấy ETH sẽ được unstake nhưng không nhiều như mọi người nghĩ. Và tôi tự tin rằng sau cú xóc “ổ gà” này, ETH sẽ tăng giá.
- Vậy riêng với Stader, Shanghai Upgrade sẽ đem lại cơ hội gì?
Antonio: Hiện tại, Lido là bên có tỷ lệ staking cao nhất trên Ethereum với 30%, tiếp theo Kraken 9%, Binance 7%, phần còn lại rất nhỏ chia cho các giao thức khác. Nhiều người không thoải mái với bức tranh staking này, vì tỷ lệ staking của ba ông lớn cộng lại đã gần bằng 50%.
Nhưng do tính năng rút tiền chưa được kích hoạt, số tiền được stake vào những giao thức này vẫn nằm ở đó. Tuy nhiên với Shanghai Upgrade, tôi tin mọi người sẽ rút tiền ở những tổ chức này và tham gia vào StakeWise, Rocket Pool và tất nhiên, Stader. Bởi vì lý tưởng nhất, bạn muốn miếng bánh staking này được chia sẻ càng nhiều càng tốt.
Riêng với Stader, như đã nhắc ở trên, với mỗi 1% thị phần chiếm được trên Ethereum, chúng tôi có thể gấp đôi TVL của mình. Nếu bạn thấy hiệu suất của chúng tôi trên các blockchain khác và nhìn bức tranh staking hiện nay, tôi khá tự tin Stader sẽ lấy được nhiều hơn 1%. Vì thật vô lý nếu một giao thức như Lido có đến 30% mà Stader lại giữ nguyên mức 0%!
Vì thế, đây là lý do tôi nghĩ Shanghai Upgrade sẽ rất lạc quan đối với những người chơi nhỏ trong mảng LSDs, trong đó có Stader.
- Như vậy, các bạn nghĩ rằng với Shanghai Upgrade, mọi người sẽ chuyển từ các giao thức tập trung sang các dự án nhỏ hơn trong mảng LSDs để giúp ngành trở nên phi tập trung. Tuy nhiên, động lực nào để họ làm điều này? Ví dụ như Lido, họ có network effect (hiệu ứng mạng), có danh tiếng, tại sao người dùng phải thay đổi?
Antonio: Thành thật mà nói, tôi nghĩ Lido vẫn sẽ dẫn đầu mảng LSDs và không có chuyện một lượng người dùng khổng lồ rời bỏ nền tảng này, nhưng có một phân khúc khác của thị trường chúng tôi muốn nhắm đến.
Đúng là phần lớn mọi người không thật sự quan tâm đến vấn đề phi tập trung. Đó là lý do những giao thức như Solana phát triển rất mạnh, bởi vì quan điểm của họ là: Mọi người không để ý đến phi tập trung, họ không muốn trả 10 USD để ấn một cái nút. Họ chỉ quan tâm làm sao nhận được lợi nhuận cao nhất.
Và đây là đối tượng chúng tôi muốn hướng đến với cơ hội lợi nhuận hấp dẫn. Vì quan tâm lợi nhuận, nhóm này có thể suy nghĩ: Mình không nên stake trên những nền tảng lớn có khả năng bắt tay với nhau để tấn công mạng. Mình thà chọn Rocket Pool, StakeWise, Stader…
Ngoài ra, với Stader, chúng tôi hạ thấp rào cản để bất kỳ ai cũng có thể tham gia chạy node. Nghĩa là nhiều người có thể chạy node hơn và nhiều node được tạo ra hơn cũng chỉ với chừng ấy tiền. Theo cách nào đó, điều này giúp mạng phi tập trung hơn, đúng không nào?
Đây là câu chuyện chúng tôi đang sử dụng để thu hút người dùng. Dưới góc nhìn phi tập trung, kịch bản đẹp nhất cho thị trường staking là chúng ta có nhiều "người chơi" hơn và tất cả họ đều an toàn, được kiểm toán kỹ lưỡng và được người dùng tín nhiệm.
Antonio: Đúng là sẽ có lạm phát trong những năm tới, nhưng sẽ không cực kỳ trầm trọng.
Những nhà đầu tư của Stader đều có tầm nhìn đầu tư dài hạn, họ cũng đang đưa TVL của mình vào nền tảng. Vì thế, họ đã tự nguyện hoãn việc unlock token từ tháng 3/2022 - tháng 1/2023.
Bạn có thể thấy rằng nếu có nhà đầu tư nào muốn bán phá giá token ngay lập tức, họ sẽ không đồng ý với thoả thuận này. Nhóm Stader cũng hoãn việc unlock token từ tháng 10/2022 - 6/2023.
Đây là điều tôi trân trọng ở Stader, vì team và các nhà đầu tư đều chung tầm nhìn về khả năng tồn tại lâu dài của nền tảng.
Có thể các bạn đã biết, Stader từng ra mắt trên Terra và đạt được 1 tỷ USD TVL. Nhưng sau vụ sụp đổ của hệ sinh thái, con số này giảm xuống gần bằng 0. Tuy nhiên, chúng tôi vẫn tiếp tục xây dựng. Thật an lòng khi thấy những nhà đầu tư lớn và nhóm Stader đã không bỏ cuộc khi chứng kiến điều này.
Chỉ vỏn vẹn một tháng sau cú sập Terra, Stader đã ra mắt trên Terra 2.0, Phantom, Polygon và ba tháng sau là BNB Chain. Có thể nói, Stader là giao thức thành công nhất trên Terra sau thảm hoạ này.
Đây cũng là một phần lý do bây giờ chúng tôi mới gõ cửa Ethereum, vì nếu sau vụ sụp đổ chúng tôi lập tức xây dựng trên nền tảng, có lẽ không ai lắng nghe chúng tôi. Nhưng bây giờ câu chuyện đã khác!
- Trong một bài phỏng vấn, bạn từng nói SD là “farm & dump” token. Có đúng như vậy không?
Antonio: Hãy đặt câu nói trong bối cảnh đầy đủ. Điều này từng là sự thật nhưng nó sẽ không còn đúng trong tương lai.
SD token mang lại lợi nhuận cho người dùng từ doanh thu Stader tạo ra. Vấn đề là trong một đêm, sau cú sập của Terra, doanh thu Stader từ rất cao rơi về 0, dĩ nhiên giá token cũng sụp đổ, từ 5 USD về khoảng 0.20 USD. Vì thế, Stader cần mở rộng sang các blockchain khác, chúng tôi không thể chia sẻ doanh thu cho đến khi chúng tôi tạo ra nó. Và Stader dùng token làm phần thưởng để các bạn ở lại với chúng tôi.
Tất nhiên, ở thời điểm đó, token không có giá trị nhiều vì bạn không thể sử dụng nó cho bất cứ thứ gì. Mọi người chỉ có lựa chọn bán và chúng tôi không thể đổ lỗi cho họ.
Nhưng bây giờ bức tranh đã khác. TVL của chúng tôi đang khởi sắc trở lại, ngoài ra giá token cũng đang tăng dần vì mọi người hào hứng trước tin chúng tôi sắp ra mắt nền tảng LSDs mới. Và những người nắm giữ token bây giờ được chia sẻ doanh thu từ không chỉ một, mà nhiều blockchain.
Token cũng không hoàn toàn vô dụng nữa vì mọi người có thể sử dụng nó cho việc quản trị. Chúng tôi đã ra mắt tính năng quản trị hai tháng trước và bạn có thể sử dụng token SD để bỏ phiếu trong tương lai.
- Sau cú sập Terra, TVL của Stader đã rơi từ 1 tỷ USD xuống gần chạm đáy. Làm thế nào Stader vuợt qua khoảnh khắc này?
Antonio: Cá nhân tôi thật sự rất thích blockchain Terra và là nhà đầu tư cũng như người sáng tạo nội dung cho nhiều dự án ở đó. Vì thế, tôi khá thất vọng khi thấy những dự án này dần dần tàn lụi. Một số bên bị suy sụp tinh thần và không thể xây dựng lại sản phẩm trên chain khác, hoặc mất hàng tháng trời để vực dậy, ví dụ Mars Protocol phải mất 9-10 tháng để xây dựng lại trên Cosmos.
Stader, như tôi đã đề cập, chỉ cần một tháng để có mặt trên ba chain khác. Chúng tôi đã rất buồn và thấy hơi lạc lối. Nhưng về cơ bản, chúng tôi mất khoảng 48 giờ để nhìn nhận toàn bộ sự việc và tìm lối ra.
Có ba điều giúp chúng tôi vực dậy: Thứ nhất, chúng tôi tin tưởng vào tiềm năng mạnh mẽ của LSDs. Thứ hai, ngay từ đầu, mục tiêu của chúng tôi là multichain (thời điểm đó chúng tôi đã hoàn thành xây dựng 50% dữ liệu trên Polygon và Phantom).
Thứ ba, có lẽ các bạn đã biết, đôi khi người ta có ý tưởng hay nhưng không giỏi trong việc kinh doanh. Một số dự án thậm chí không đặt câu hỏi liệu họ sẽ kiếm tiền thế nào từ sản phẩm. Họ chỉ muốn làm giàu bằng cách bán token và huy động tiền từ nhà đầu tư. Đây không phải trường hợp của Stader.
Tại sao một nhà phát triển 25 tuổi mới vào ngành đã huy động được 10 triệu USD cho sản phẩm của mình nhưng khi chứng kiến Terra sụp đổ họ không thể phục hồi, trong khi một công ty như Stader có thể? Bởi vì sáng lập viên và đội ngũ quản lý cấp cao của dự án đã có nhiều năm kinh nghiệm trong việc điều hành công ty từ số 0 trở thành kỳ lân, ví dụ như Swiggy.
Vì thế, khi nhìn thấy tiềm năng của Stader, chúng tôi hiểu cú sập Terra thật sự rất tệ, nhưng chúng tôi cũng hiểu Stader vẫn có thể thành công.
The Spotlight là series phỏng vấn độc quyền giữa Coin98 Insights với các builder trong ngành về những chủ đề nóng trên thị trường. Ở số đầu tiên, Coin98 Insights sẽ trò chuyện với Antonio Morales - Head of Community của Stader, dự án chuyên về LSDs (Liquid Staking Derivatives) sắp ra mắt nền tảng Liquid Staking trên Ethereum.
Stader là nền tảng liquid staking multi-chain cho phép người dùng staking và kiếm lợi nhuận. Giao thức đang hoạt động trên BNB Chain, Hedera, Fantom, Polygon, Near, Terra 2.0 và sắp ra mắt trên Ethereum. Stader được hỗ trợ bởi các nhà đầu tư tên tuổi như Pantera Capital, Coinbase Ventures, True Ventures, Jump Capital, Ledgerprime… Ba đồng sáng lập của dự án tốt nghiệp từ các trường Ivy Leagues như Harvard, Columbia và từng làm việc tại các công ty lớn như Mckinsey, BCG, Kearney.
"LSDs nào thắng trên Ethereum sẽ thắng lớn"
- Chào Antonio, với sự kiện Ethereum Shanghai Upgrade sắp diễn ra, mảng Liquid Staking Derivatives (LSDs) đang trở thành từ khóa được nhắc đến rất nhiều. Dưới góc nhìn từ người làm dự án, bạn có thể lý giải tại sao mọi người quan tâm đến LSDs nhiều như thế?Antonio: Trước đây có thể chưa nhiều người biết đến LSDs, nhưng với Shanghai Upgrade sắp diễn ra, mọi người đang dần nhận ra tầm quan trọng của nó.
Hiện tại, trong DeFi có khoảng 50 tỷ USD được khoá (TVL) trên tất cả các chain, trong khi đó tổng giá trị vốn hoá staking của 10 chain hàng đầu vào khoảng 70 tỷ USD (theo stakingrewards). Điều này có nghĩa là đang có nhiều tiền ở trạng thái staking hơn là luân chuyển trong DeFi.
Trong DeFi, liquidity (thanh khoản) là vua! Đây cũng chính là lý do khi xếp hạng các giao thức theo mức độ quan trọng, chúng ta dựa trên TVL, vì liquidity là chìa khoá cho tất cả dự án này. Nhưng như tôi đã nói ở trên, một lượng tiền khổng lồ đang bị khoá trong các nền tảng staking.
Chính vì thế, mảng LSDs đang rất tiềm năng vì nó có thể "giải thoát" 70 tỷ USD đó và mang vào DeFi. DeFi đang thật sự rất cần số tiền này, vì thị trường hiện tại không đẹp cho lắm. Chúng ta từng có 200 tỷ USD trong DeFi nhưng đó là câu chuyện của mùa bull market trước.
Ngoài ra, tỷ lệ staking hiện tại của Ethereum vào khoảng 15%, con số này như muối bỏ bể so với các nền tảng như Cardano, Solana, BNB Chain… với tỷ lệ staking tương ứng 60-70%. Do đó, Ethereum có tiềm năng khổng lồ, và nền tảng LSDs nào thắng trên Ethereum sẽ thắng lớn.
- Có thể thấy LSDs là mảng thật sự tiềm năng. Đây có phải lý do Stader tập trung vào mảng này?
Antonio: Chính xác. Chúng tôi sớm nhận ra tầm quan trọng của LSDs khi Proof-of-Staking (PoS) ngày càng phổ biến; hiện tại nếu dự án nào ra mắt blockchain, họ đều sử dụng PoS. Vì thế, chúng tôi bắt đầu xây dựng trên các chain chưa có LSDs.
Hiện tại, Stader có gần 200 triệu TVL với hơn 70,000 stakers. Chúng tôi là nền tảng LSDs duy nhất trên Hedera, và cũng là bên đầu tiên ra mắt LSDs trên Phantom, Polygon, Terra 2.0. Điều này chứng minh chúng tôi có khả năng phát triển mọi thứ ngay từ đầu, không hề copy-paste bất cứ thứ gì.
Và bây giờ chúng tôi đang nhắm đến "con quái vật khổng lồ" Ethereum. Vốn hoá staking hiện tại của Ethereum vào khoảng hơn 28 tỷ USD - nhiều hơn cả BNB Chain, Solana, Avalanche và Polygon cộng lại. Hãy làm một phép toán nhanh: 1% của 28 tỷ USD là 280 triệu USD. Nghĩa là với mỗi 1% thị phần chúng tôi chiếm được trên Ethereum, chúng tôi sẽ có thể gấp đôi TVL của mình.
Các bạn có thấy thị trường Ethereum lớn một cách điên rồ không?
- Vậy tại sao thời điểm này các bạn mới chọn ra mắt LSDs trên Ethereum?
Antonio: Vấn đề của việc xây dựng một nền tảng LSDs thành công không nằm ở phần viết smart contract (hợp đồng thông minh). Ai cũng có thể làm được điều đó, minh chứng là chúng ta có rất nhiều giao thức LSDs ngoài kia.
Cốt lõi ở đây là: Thứ nhất, khiến người dùng tin tưởng gửi tiền vào giao thức của bạn; thứ hai, khiến các dự án khác tích hợp tài sản của bạn. Với Stader, hiện tại chúng tôi có hơn 70,000 stakers và hợp tác với Aave, Balancer, QuickSwap… cũng như 35 giao thức khác trong DeFi.
Và đó là lý do ban đầu chúng tôi tập trung vào các chain chưa có LSDs thay vì Ethereum. Chúng tôi muốn xây dựng tên tuổi trước, chúng tôi muốn có TVL tốt, chúng tôi muốn có nhiều stakers. Vì thế, khi bây giờ đến gõ cửa Ethereum, chúng tôi đã sở hữu vị thế thứ 3 trên thị trường về mảng LSDs. Chúng tôi có niềm tin từ người dùng và tự tin có thể tích hợp tốt vào Aave, Balancer…
Với Shanghai Upgrade sắp đến, sẽ có nhiều ETH được stake trên Ethereum hơn, do đó việc chúng tôi ra mắt LSDs trên nền tảng vào lúc này vô cùng “đúng người, đúng thời điểm”.
- Tuy nhiên, trên Ethereum hiện đã có những ông lớn LSDs như Lido, Rocket Pool… Stader có lợi thế gì so với những giao thức này?
Antonio: Để tham gia staking trên Ethereum bạn cần 32 ETH, hoặc 16 ETH nếu sử dụng Rocket Pool. Tuy nhiên, ở mức giá hiện tại, 16 ETH tương đương khoảng 25,000 USD và đây là một số tiền lớn. Ngoài ra, bạn cần mua một lượng lớn token RPL để có thể chạy node với Rocket Pool.
Với Stader, bạn chỉ cần 4 ETH. Do đó, chúng tôi đang khuyến khích (incentive) rất lớn để mọi người chạy node với Stader và kiếm lợi nhuận nhiều nhất có thể.
Cụ thể hơn, có ba nhóm staking ở Stader. Không cần đến 4 ETH, bạn vẫn có thể tham gia Liquid Staking với lượng ETH tối thiểu là 0.1. Bạn nhận lại ETHx và tham gia các hoạt động khác trong DeFi.
Số tiền bạn stake vào đây sẽ được chuyển đến hai loại node: permissioned - những người chạy node chuyên nghiệp; và permissionless - những người chỉ cần 4 ETH để chạy node. Và chúng tôi chia sẻ doanh thu giữa những người chạy node, liquid stakers và Stader.
Có thể thấy chúng tôi đang cung cấp lựa chọn rẻ nhất và rất tự do để người dùng có thể chạy node trên Ethereum!
- Thế nhưng với những người stake 4 ETH, họ cần phải chờ đủ 28 ETH còn lại để có thể bắt đầu kiếm lợi nhuận. Các bạn có nghĩ đây là bất lợi?
Antonio: Chúng tôi tự tin rằng những người bỏ ra 4 ETH sẽ luôn có 28 ETH còn lại để khớp. Đơn cử một lý do, trong mùa bull market, Stader đã huy động tổng cộng 40 triệu USD, và hiện chúng tôi có hơn 25 triệu USD trong treasury.
Do đó, chúng tôi không lo mình không đủ 28 ETH chuẩn bị sẵn, điều chúng tôi băn khoăn là có thể chúng tôi không đủ người vận hành các node permissionless đó.
Đó là lý do chúng tôi có các staking pool permissioned với những người chạy node chuyên nghiệp để dự phòng và đảm bảo tiền của bạn luôn được tận dụng hiệu quả. Bởi vì nếu các bạn đưa tiền cho Stader nhưng chúng tôi lại không có node để chạy, có thể các bạn sẽ thất vọng.
Đây là cách tiếp cận “hybrid” của chúng tôi. Tuy nhiên, Stader sẽ luôn ưu tiên những người chạy node permissionless vì chúng tôi thật sự muốn giúp phi tập trung Ethereum.
- Vậy còn DVT (Distributed Validator Technology) sẽ đóng vai trò gì trong thiết kế của Stader?
Antonio: Ngay khi Obol và SSV Network hoàn tất việc thử nghiệm công nghệ DVT, chúng tôi sẽ làm việc với họ, và lúc đó những node permissionless mới của Stader sẽ được tạo ra bằng cách sử dụng công nghệ DVT. Nói cách khác, pool permissionless sẽ trở thành pool DVT.
Trên thực tế, chúng tôi thực hiện rất nhiều mô phỏng và phân tích bảo mật với SSV để đảm bảo công nghệ DVT đủ bảo vệ tính bảo mật của mạng.
Ai sẽ là người soán ngôi Lido?
- Hãy nói về Ethereum Shanghai Upgrade, các bạn nghĩ sự kiện này sẽ tác động thế nào đến các nền tảng LSDs?Antonio: Tôi nghĩ Shanghai Upgrade sẽ rất có lợi cho mảng LSDs đấy. Như tôi đã nói ở trên, tỷ lệ staking trên Ethereum hiện tại khoảng 15% - rất thấp so với các nền tảng khác. Lý do là vì những người có nhiều tiền, các tổ chức, treasury, DAO, cá voi… họ muốn sự chắc chắn. Họ không muốn góp vào 10 triệu USD hay 100 triệu USD nhưng chẳng biết khi nào lấy lại được. Nhưng với Shanghai Upgrade thì khác! Họ có thể rút tiền bất cứ khi nào họ muốn.
Do đó, tôi nghĩ một khi quá trình nâng cấp hoàn tất, một lượng tiền khổng lồ sẽ đổ vào LSDs.
- Nghĩa là các bạn lạc quan về tương lai LSDs. Tuy nhiên, một số ý kiến cho rằng sau Shanghai Upgrade, mọi người sẽ muốn rút lại tiền đã stake trên Beacon Chain hai năm trước, và điều này sẽ khiến ETH giảm giá. Các bạn nghĩ sao về điều này?
Antonio: Đây là câu hỏi đáng giá triệu USD! Hiện tại mọi người nghĩ sẽ có đợt rút tiền lớn khiến ETH giảm sâu, nhưng tôi nghĩ rằng người ta đang quá bi quan thôi.
Trên thực tế, đầu năm nay tỷ lệ staking trên Ethereum chỉ khoảng 5%. Tuy nhiên, sau khi các nhà phát triển dự án chắc chắn 90% rằng Shanghai Upgrade sẽ diễn ra vào tháng Ba, tỷ lệ staking trên Ethereum tăng vọt lên 15%. Hiện tại mọi thứ đang diễn ra theo xu hướng như vậy, nên tôi nghĩ sau nâng cấp có thể sẽ có đợt giảm giá nhỏ, nhưng sau đó bạn sẽ thấy một sự gia tăng khổng lồ.
Ngoài ra, để có thể rút tiền trên Ethereum, bạn sẽ cần phiên bản cập nhật phần mềm mới nhất. Với Shanghai Upgrade chưa đầy một tháng nữa sẽ diễn ra, nếu chắc chắn muốn rút ETH, bây giờ bạn đã phải chuẩn bị sẵn sàng để nằm trong hàng chờ rút tiền. Tuy nhiên, tính đến hiện tại, thậm chí chưa đến 50% node sở hữu bản cập nhật phần mềm mới nhất.
Điều này cho thấy ETH sẽ được unstake nhưng không nhiều như mọi người nghĩ. Và tôi tự tin rằng sau cú xóc “ổ gà” này, ETH sẽ tăng giá.
- Vậy riêng với Stader, Shanghai Upgrade sẽ đem lại cơ hội gì?
Antonio: Hiện tại, Lido là bên có tỷ lệ staking cao nhất trên Ethereum với 30%, tiếp theo Kraken 9%, Binance 7%, phần còn lại rất nhỏ chia cho các giao thức khác. Nhiều người không thoải mái với bức tranh staking này, vì tỷ lệ staking của ba ông lớn cộng lại đã gần bằng 50%.
Nhưng do tính năng rút tiền chưa được kích hoạt, số tiền được stake vào những giao thức này vẫn nằm ở đó. Tuy nhiên với Shanghai Upgrade, tôi tin mọi người sẽ rút tiền ở những tổ chức này và tham gia vào StakeWise, Rocket Pool và tất nhiên, Stader. Bởi vì lý tưởng nhất, bạn muốn miếng bánh staking này được chia sẻ càng nhiều càng tốt.
Riêng với Stader, như đã nhắc ở trên, với mỗi 1% thị phần chiếm được trên Ethereum, chúng tôi có thể gấp đôi TVL của mình. Nếu bạn thấy hiệu suất của chúng tôi trên các blockchain khác và nhìn bức tranh staking hiện nay, tôi khá tự tin Stader sẽ lấy được nhiều hơn 1%. Vì thật vô lý nếu một giao thức như Lido có đến 30% mà Stader lại giữ nguyên mức 0%!
Vì thế, đây là lý do tôi nghĩ Shanghai Upgrade sẽ rất lạc quan đối với những người chơi nhỏ trong mảng LSDs, trong đó có Stader.
- Như vậy, các bạn nghĩ rằng với Shanghai Upgrade, mọi người sẽ chuyển từ các giao thức tập trung sang các dự án nhỏ hơn trong mảng LSDs để giúp ngành trở nên phi tập trung. Tuy nhiên, động lực nào để họ làm điều này? Ví dụ như Lido, họ có network effect (hiệu ứng mạng), có danh tiếng, tại sao người dùng phải thay đổi?
Antonio: Thành thật mà nói, tôi nghĩ Lido vẫn sẽ dẫn đầu mảng LSDs và không có chuyện một lượng người dùng khổng lồ rời bỏ nền tảng này, nhưng có một phân khúc khác của thị trường chúng tôi muốn nhắm đến.
Đúng là phần lớn mọi người không thật sự quan tâm đến vấn đề phi tập trung. Đó là lý do những giao thức như Solana phát triển rất mạnh, bởi vì quan điểm của họ là: Mọi người không để ý đến phi tập trung, họ không muốn trả 10 USD để ấn một cái nút. Họ chỉ quan tâm làm sao nhận được lợi nhuận cao nhất.
Và đây là đối tượng chúng tôi muốn hướng đến với cơ hội lợi nhuận hấp dẫn. Vì quan tâm lợi nhuận, nhóm này có thể suy nghĩ: Mình không nên stake trên những nền tảng lớn có khả năng bắt tay với nhau để tấn công mạng. Mình thà chọn Rocket Pool, StakeWise, Stader…
Ngoài ra, với Stader, chúng tôi hạ thấp rào cản để bất kỳ ai cũng có thể tham gia chạy node. Nghĩa là nhiều người có thể chạy node hơn và nhiều node được tạo ra hơn cũng chỉ với chừng ấy tiền. Theo cách nào đó, điều này giúp mạng phi tập trung hơn, đúng không nào?
Đây là câu chuyện chúng tôi đang sử dụng để thu hút người dùng. Dưới góc nhìn phi tập trung, kịch bản đẹp nhất cho thị trường staking là chúng ta có nhiều "người chơi" hơn và tất cả họ đều an toàn, được kiểm toán kỹ lưỡng và được người dùng tín nhiệm.
Cú sập Terra - khoảnh khắc để đời cho một dự án LSDs
-Như vậy có thể thấy tương lai Stader khá lạc quan. Tuy nhiên, Stader đã phát hành khoảng 16% nguồn cung token và 84% còn lại sẽ được phát hành trong vài năm tới. Các bạn nghĩ điều này sẽ gây ra lạm phát không? Và kế hoạch của Stader là gì?Antonio: Đúng là sẽ có lạm phát trong những năm tới, nhưng sẽ không cực kỳ trầm trọng.
Những nhà đầu tư của Stader đều có tầm nhìn đầu tư dài hạn, họ cũng đang đưa TVL của mình vào nền tảng. Vì thế, họ đã tự nguyện hoãn việc unlock token từ tháng 3/2022 - tháng 1/2023.
Bạn có thể thấy rằng nếu có nhà đầu tư nào muốn bán phá giá token ngay lập tức, họ sẽ không đồng ý với thoả thuận này. Nhóm Stader cũng hoãn việc unlock token từ tháng 10/2022 - 6/2023.
Đây là điều tôi trân trọng ở Stader, vì team và các nhà đầu tư đều chung tầm nhìn về khả năng tồn tại lâu dài của nền tảng.
Có thể các bạn đã biết, Stader từng ra mắt trên Terra và đạt được 1 tỷ USD TVL. Nhưng sau vụ sụp đổ của hệ sinh thái, con số này giảm xuống gần bằng 0. Tuy nhiên, chúng tôi vẫn tiếp tục xây dựng. Thật an lòng khi thấy những nhà đầu tư lớn và nhóm Stader đã không bỏ cuộc khi chứng kiến điều này.
Chỉ vỏn vẹn một tháng sau cú sập Terra, Stader đã ra mắt trên Terra 2.0, Phantom, Polygon và ba tháng sau là BNB Chain. Có thể nói, Stader là giao thức thành công nhất trên Terra sau thảm hoạ này.
Đây cũng là một phần lý do bây giờ chúng tôi mới gõ cửa Ethereum, vì nếu sau vụ sụp đổ chúng tôi lập tức xây dựng trên nền tảng, có lẽ không ai lắng nghe chúng tôi. Nhưng bây giờ câu chuyện đã khác!
- Trong một bài phỏng vấn, bạn từng nói SD là “farm & dump” token. Có đúng như vậy không?
Antonio: Hãy đặt câu nói trong bối cảnh đầy đủ. Điều này từng là sự thật nhưng nó sẽ không còn đúng trong tương lai.
SD token mang lại lợi nhuận cho người dùng từ doanh thu Stader tạo ra. Vấn đề là trong một đêm, sau cú sập của Terra, doanh thu Stader từ rất cao rơi về 0, dĩ nhiên giá token cũng sụp đổ, từ 5 USD về khoảng 0.20 USD. Vì thế, Stader cần mở rộng sang các blockchain khác, chúng tôi không thể chia sẻ doanh thu cho đến khi chúng tôi tạo ra nó. Và Stader dùng token làm phần thưởng để các bạn ở lại với chúng tôi.
Tất nhiên, ở thời điểm đó, token không có giá trị nhiều vì bạn không thể sử dụng nó cho bất cứ thứ gì. Mọi người chỉ có lựa chọn bán và chúng tôi không thể đổ lỗi cho họ.
Nhưng bây giờ bức tranh đã khác. TVL của chúng tôi đang khởi sắc trở lại, ngoài ra giá token cũng đang tăng dần vì mọi người hào hứng trước tin chúng tôi sắp ra mắt nền tảng LSDs mới. Và những người nắm giữ token bây giờ được chia sẻ doanh thu từ không chỉ một, mà nhiều blockchain.
Token cũng không hoàn toàn vô dụng nữa vì mọi người có thể sử dụng nó cho việc quản trị. Chúng tôi đã ra mắt tính năng quản trị hai tháng trước và bạn có thể sử dụng token SD để bỏ phiếu trong tương lai.
- Sau cú sập Terra, TVL của Stader đã rơi từ 1 tỷ USD xuống gần chạm đáy. Làm thế nào Stader vuợt qua khoảnh khắc này?
Antonio: Cá nhân tôi thật sự rất thích blockchain Terra và là nhà đầu tư cũng như người sáng tạo nội dung cho nhiều dự án ở đó. Vì thế, tôi khá thất vọng khi thấy những dự án này dần dần tàn lụi. Một số bên bị suy sụp tinh thần và không thể xây dựng lại sản phẩm trên chain khác, hoặc mất hàng tháng trời để vực dậy, ví dụ Mars Protocol phải mất 9-10 tháng để xây dựng lại trên Cosmos.
Stader, như tôi đã đề cập, chỉ cần một tháng để có mặt trên ba chain khác. Chúng tôi đã rất buồn và thấy hơi lạc lối. Nhưng về cơ bản, chúng tôi mất khoảng 48 giờ để nhìn nhận toàn bộ sự việc và tìm lối ra.
Có ba điều giúp chúng tôi vực dậy: Thứ nhất, chúng tôi tin tưởng vào tiềm năng mạnh mẽ của LSDs. Thứ hai, ngay từ đầu, mục tiêu của chúng tôi là multichain (thời điểm đó chúng tôi đã hoàn thành xây dựng 50% dữ liệu trên Polygon và Phantom).
Thứ ba, có lẽ các bạn đã biết, đôi khi người ta có ý tưởng hay nhưng không giỏi trong việc kinh doanh. Một số dự án thậm chí không đặt câu hỏi liệu họ sẽ kiếm tiền thế nào từ sản phẩm. Họ chỉ muốn làm giàu bằng cách bán token và huy động tiền từ nhà đầu tư. Đây không phải trường hợp của Stader.
Tại sao một nhà phát triển 25 tuổi mới vào ngành đã huy động được 10 triệu USD cho sản phẩm của mình nhưng khi chứng kiến Terra sụp đổ họ không thể phục hồi, trong khi một công ty như Stader có thể? Bởi vì sáng lập viên và đội ngũ quản lý cấp cao của dự án đã có nhiều năm kinh nghiệm trong việc điều hành công ty từ số 0 trở thành kỳ lân, ví dụ như Swiggy.
Vì thế, khi nhìn thấy tiềm năng của Stader, chúng tôi hiểu cú sập Terra thật sự rất tệ, nhưng chúng tôi cũng hiểu Stader vẫn có thể thành công.
