Runes Protocol là gì?
Runes Protocol là giao thức phát hành các fungible token trên blockchain Bitcoin, được giới thiệu lần đầu tiên vào tháng 9/2023. Nền tảng tiến hành giai đoạn testnet và dự kiến khởi chạy mainnet cùng thời điểm với sự kiện Bitcoin halving.Với tên tuổi sẵn có của nhà sáng lập Casey Rodarmor - cha đẻ của Ordinals, giao thức hứa hẹn trở thành giải pháp tiên phong về lĩnh vực phát hành token. Mô hình UTXO tạo môi trường lý tưởng, mượt mà cho những nhà phát triển trong quá trình xây dựng và ra mắt token dựa trên blockchain BTC.
Nhà sáng lập Runes Protocol mong muốn loại bỏ hoàn toàn các “nội dung rác” ra khỏi hệ sinh thái. Từ đó giảm tải yêu cầu phần cứng cho những người đào coin (miner) và chi phí giao dịch cho người dùng.
Đặc điểm của Runes Protocol
- Mô hình UTXO: Giao thức sử dụng mô hình UTXO (unspent transaction output) thay cho mô hình Account Based. Điều này giúp tối ưu hoá hiệu quả quản lý token và tăng cường sự an toàn cho giao dịch. Ngoài ra, việc lưu trữ dữ liệu trong UTXO đảm bảo tính toàn vẹn và duy nhất của BTC, hỗ trợ người dùng trong quá trình giao dịch token số lượng lớn tốt hơn.
- Thân thiện với người dùng và nhà phát triển: Việc sử dụng mô hình UTXO, cung cấp các công cụ như etching, minting và transferring giúp Runes Protocol trở nên thân thiện, dễ sử dụng đối với người dùng, nhà phát triển.
- Tính linh hoạt và mở rộng: Dự án có khả năng tạo ra, quản lý một lượng lớn token, từ đó xây dựng môi trường thuận lợi cho việc sở hữu, tham gia của cộng đồng.
- Tăng cường hiệu suất giao dịch: Bằng cách loại bỏ dữ liệu off-chain và tối ưu hoá quản lý UTXO, Runes Protocol hứa hẹn tăng cường hiệu suất cho các giao dịch trên mạng lưới Bitcoin.
- Tính ổn định và an toàn: Được phát triển bởi cha đẻ của Ordinals nên dự án kế thừa toàn bộ những công nghệ tiên tiến sẵn có, hạn chế nhược điểm còn tồn tại trong mạng lưới BTC. Từ đó tạo điều kiện phát hành token thuận lợi, an toàn, ổn định cho nhà phát triển.
Cơ chế hoạt động của Runes Protocol
Giao thức hoạt động dựa trên mô hình UTXO (unspent transaction output - tạm dịch: đầu ra giao dịch không được sử dụng) trên mạng lưới Bitcoin thay thế mô hình Account Based. UTXO được sử dụng nhiều trong ngành công nghiệp blockchain, crypto và đặc biệt là BTC.
Trong mạng lưới Bitcoin, mỗi khi người dùng thực hiện quá trình chuyển tiền cho người khác, hệ thống tự động tạo ra một đầu ra giao dịch mới. Đầu ra này chứa thông tin về số tiền và địa chỉ của người nhận. Người nhận muốn lấy tiền sẽ phải sử dụng toàn bộ số tiền nhận được trong một đầu ra giao dịch cụ thể. Nghĩa là đầu ra đó phải được sử dụng hết và không còn khả năng sử dụng lại cho bất kỳ giao dịch nào khác trong tương lai. Điều này giúp tạo ra hệ thống độc lập giữa các đầu vào, đầu ra của mỗi giao dịch, đảm bảo tính toàn vẹn và an toàn của mạng lưới.
Ví dụ, nếu nhà đầu tư nhận được 2 BTC trong một giao dịch, điều này sẽ được ghi lại dưới dạng một UTXO có giá trị là 2 BTC. Khi chủ sở hữu muốn gửi 1 BTC cho người khác, phải sử dụng toàn bộ 2 BTC trong UTXO này, tạo ra hai đầu ra giao dịch mới: một với 1 BTC đến người nhận và một với 1 BTC còn lại (quay trở lại ví cá nhân). Điều này tạo ra một UTXO mới với giá trị là 1 BTC và một UTXO đã tiêu với giá trị là 1 BTC.
Mô hình UTXO giúp Runes Protocol trở nên thân thiện hơn với người dùng và nhà phát triển do tương thích với các mạng lưới mở rộng như Lightning Network, từ đó tăng tính ứng dụng cho hệ sinh thái. Dữ liệu được lưu trữ trong UTXO trên blockchain Bitcoin được hiển thị bằng đoạn mã OP_RETURN, hỗ trợ người dùng tốt hơn trong quá trình quản lý token và tăng cường hiệu suất giao dịch.
Cơ chế hoạt động của Runes Protocol gồm các hoạt động cơ bản sau:
- Etching (tạo token): Người dùng có thể tạo mới các đồng token, mang tên rune, thông qua quy trình etching. Quá trình này tương tự như việc triển khai một hợp đồng token ERC trên blockchain Ethereum. Những thông tin về token như tên, biểu tượng, số lượng ban đầu (premine), điều kiện minting… được xác định trong quá trình etching.
- Minting (khai thác token): Sau khi được tạo ra, số lượng token có thể tăng lên nhờ quy trình minting. Nhà đầu tư đáp ứng đủ điều kiện được đặt ra trong etching có thể tiến hành mint token, từ đó tăng lợi nhuận cá nhân.
- Transferring (chuyển token): Người dùng chuyển đổi token đến các địa chỉ ví khác hoặc burning token thông qua quá trình transferring.
Hệ sinh thái Runes Protocol
Pre-Runes
Runestone
Runestone là dự án NFT trên giao thức Ordinals, được khắc trên block 832,947 có kích thước khoảng 3.991 MB (block lớn nhất của blockchain Bitcoin). Nhà sáng lập dự án LeodinasNFT có mối quan hệ thân thiết với Casey Rodarmor. Bộ sưu tập của Runestone có tổng cộng 112,384 NFT. Trong đó, 1 NFT gốc được khắc lên block lớn nhất và 112,383 NFT còn lại được tạo ra thông qua phương pháp uỷ quyền (delegate).Dự án thu hút người dùng thông qua ứng dụng AR, cho phép nhà đầu tư nhìn thấy hình ảnh Runestone 3 chiều ngoài đời thực. Điều này nhằm tăng tính tương tác, tiếp thị gián tiếp cho nền tảng. Ngoài ra, Runestone lên kế hoạch airdrop memecoin đầu tiên cho cộng đồng vào cuối tháng 4. Hai memecoin còn lại sẽ được airdrop trong quý 4, khi dự án phát triển đến những cột mốc nhất định.
The Rune Guardians
Tương tự như Runestone, The Rune Guardians phát hành bộ sưu tập 10,000 NFT Ordinal. Chủ sở hữu NFT có khả năng nhận được phần thưởng airdrop là các suất mint Runes khi Runes Protocol chính thức ra mắt.Nhà đầu tư hiện có thể giao dịch NFT của The Rune Guardians thông qua Magic Eden với giá giao động từ 0.006 BTC đến 55 BTC. Magic Eden đang niêm yết 521 NFT, tổng khối lượng giao dịch đạt 84.3849 BTC.
Thị trường và sàn giao dịch phi tập trung
Magic Eden
Magic Eden là sàn giao dịch NFT phổ biến thuộc hệ sinh thái Solana. Không chỉ hỗ trợ các token được xây dựng trên blockchain SOL, nền tảng hiện hỗ trợ nhà đầu tư giao dịch tài sản liên quan đến hệ sinh thái Bitcoin và Runes Protocol.Magic Eden trở thành đối thủ của nhiều dự án khác cùng lĩnh vực như UniSat, Ordinal Market, OKX Marketplace, Gamma… Điều này yêu cầu đội ngũ phát triển cần thường xuyên nâng cấp, cải tiến công nghệ và giao diện nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người dùng.
BitX
BitX là dự án launchpad trên blockchain Bitcoin, cho phép người tham gia swap và theo dõi biến động thị trường của các token BRC-20. Sau khi Runes Protocol ra mắt, nền tảng nhanh chóng nắm bắt cơ hội và phát triển sàn DEX dành riêng cho giao thức này.BitX triển khai chiến dịch airdrop cho những người nắm giữ BitX Pre Runes PG Pass. Người dùng có thể mint BitX OG Pass trên BitX Launchpad với sats là phí giao dịch.
DeFi
Rune Alpha
RuneAlpha là siêu ứng dụng (super-dApp) trên Runes Protocol. Nền tảng mở ra cánh cửa để người dùng khám phá, theo dõi các giao dịch, phân tích dữ liệu và cung cấp hỗ trợ toàn diện cho giao thức Runes. Một số tính năng nổi bật của dự án gồm:- RuneAlpha cung cấp hộp công cụ (toolbox) để tạo và phát hành token.
- Trình duyệt Rune (Rune Explorer) giúp người dùng theo dõi, quản lý tài sản Rune mà không cần kiến thức chuyên sâu.
- Thị trường cho người giao dịch Rune, môi trường thuận lợi để kiếm lời.
Liquidium
Liquidium là nền tảng vay và cho vay BTC. Cụ thể:- Cho vay: Nhà đầu tư có thể cho vay BTC đang sở hữu để kiếm lãi suất. Mỗi khoản vay được đảm bảo bằng các Ordinal. Trường hợp người vay trả tiền đúng hạn, người cho vay nhận lại BTC và lãi suất. Trường hợp ngược lại, nhà đầu tư sẽ nhận các Ordinal đã được thế chấp.
- Vay: Người muốn vay BTC sẽ sử dụng Ordinal làm tài sản thế chấp. Những Ordinal này được khóa an toàn trong hệ thống và hoàn trả lại nếu quá trình trả nợ diễn ra thành công.
Ví tiền mã hóa
UniSat
UniSat là dự án ví tiền mã hóa và sàn giao dịch, cho phép người dùng tham gia mua bán tài sản Ordinal (BRC-20 token), Atomical (ARC-20 token). Nền tảng hỗ trợ mạnh mẽ blockchain Bitcoin, biểu hiện ở số lượng lớn các token BRC-20 được niêm yết.Một trong những memecoin đầu tiên trên blockchain Bitcoin mang ký hiệu PUPS được giao dịch trên UniSat. Chủ sở hữu PUPS có cơ hội nhận airdrop Rune Puppet cao hơn, từ đó kiếm nhiều lợi nhuận hơn.
Xverse
Xverse ra mắt đa dạng loại ví tiền mã hóa gồm Runes Wallet, Bitcoin Wallet, Bitcoin NFT Wallet, Ordinals Wallet, BRC-20 Wallet, Bitcoin DeFi Wallet… Các tính năng này hỗ trợ toàn diện cho nhà đầu tư trong quá trình giao dịch BTC và tài sản trong giao thức Runes.Nhờ thiết kế trực quan và thân thiện, Xverse tự khẳng định là ví phù hợp cho người dùng mới, nhà giao dịch có kinh nghiệm trong hệ sinh thái Bitcoin Web3. Dự án hỗ trợ cho các tài sản như Ordinals, token BRC-20 và Runes… mượt mà thông qua công nghệ tự động hóa tiên tiến.
