Không còn nghi ngờ gì nữa, một trong những điều kiện tiên quyết để chấp nhận rộng rãi công nghệ blockchain là khả năng tương tác cross-chain an toàn và liền mạch. Nhiều ứng dụng tiềm năng, đặc biệt là trong các lĩnh vực phức tạp và được quản lý, không thể được triển khai nếu không có các hướng dẫn và định nghĩa giao diện chung.
Nếu không có những điều này, như trường hợp hiện tại, các ứng dụng hướng đến cross-chain phải dựa vào những thành phần off-chain tùy chỉnh và tự động thừa hưởng các rủi ro đi kèm cũng như giả định về độ tin cậy. Giải pháp thay thế duy nhất là vẫn giới hạn trong một mạng đơn lẻ, biệt lập.
Các giải pháp tương tác ngày nay – hay còn gọi là “cầu nối” – đã trưởng thành đến mức có thể kết nối bất kỳ hai mạng blockchain nào. Vấn đề là mỗi cầu nối là một công trình tập trung vào một khu vực cụ thể, làm hạn chế khả năng mở rộng và sử dụng.
Vấn đề này càng trở nên nghiêm trọng hơn khi xử lý các mạng có cơ sở hạ tầng khác nhau đáng kể, như trường hợp của những blockchain không phải EVM. Bỏ hạn chế sang một bên, những cầu nối rõ ràng là cần thiết và vẫn có nhu cầu cao. Ngay cả sau khi sụt giảm trong thị trường gấu, chỉ riêng tổng giá trị bị khóa (TVL) trong các cầu nối cross-chain lớn trên Ethereum đã đạt 23,5 tỷ đô la vào tháng 1/2024.
Bất chấp những con số tổng thể hoa mỹ này, vẫn còn nhiều trở ngại cần vượt qua trước khi công nghệ blockchain sẵn sàng được áp dụng đại trà. Trong đó, có 3 thách thức lớn cản trở tiến trình tương tác của blockchain đã tồn tại từ lâu: Bảo mật, giao dịch người dùng và Khả năng tương thích.
Và thật khó để đổ lỗi cho họ. Ước tính khoảng 2,9 tỷ đô la đã bị đánh cắp trong 10 vụ hack cầu nối cross-chain hàng đầu từ năm 2021 đến năm 2023. Không mất nhiều thời gian để năm 2024 bắt đầu tương tự, với việc Orbit Bridge bị hack 80 triệu đô la trong giai đoạn năm mới. Với việc chấp nhận công nghệ blockchain dựa vào khả năng tương tác an toàn, những xu hướng này không thể tiếp tục. Vì vậy, mọi vấn đề bảo mật còn lại cần được giải quyết.
Nguồn: PeckShieldAlert
Những cầu nối hiện nay không hề liền mạch. Trong khi các giải pháp hoàn thiện đã loại bỏ sự tham gia trực tiếp của người dùng vào một giao dịch duy nhất nhưng hành trình của người dùng vẫn quá phức tạp. Người dùng không muốn giao dịch bằng nhiều tài sản trong khi chuyển đổi thủ công giữa nhiều ví và máy chủ RPC.
Điều này phần lớn là do những hạn chế hiện tại của công nghệ blockchain nhưng càng trở nên trầm trọng hơn do giao diện chưa hoàn thiện. Nhiều người có thể bị sốc khi biết rằng thậm chí không có một hệ thống thống nhất cho các giải pháp cross-chain để xác định mạng blockchain duy nhất!
Nếu không có khả năng tương tác liền mạch, UX chỉ có thể được cải thiện dần dần trừ khi có những nhượng bộ khó chấp nhận nhất định liên quan đến bảo mật và phân cấp. Cần có những nỗ lực hợp tác, nếu không các giải pháp tương tác blockchain sẽ vẫn bị phân mảnh và việc chấp nhận chính thống sẽ vẫn bị cản trở – cam chịu với việc lưu trữ giá trị và các ứng dụng tài chính xoay quanh lĩnh vực nhỏ.
Với rất nhiều cách tiếp cận cạnh tranh rất ít sự trùng lặp đáng kinh ngạc, kiểm tra tính bảo mật của từng cách một cách hợp lý sẽ trở nên không thực tế, nếu không muốn nói là không thể. Cuộc chiến để trở thành giải pháp duy nhất cuối cùng sẽ gây bất lợi và gây rủi ro cho triển vọng dài hạn của ngành. Cơ sở hạ tầng chung và giao diện dùng chung là cần thiết vì chúng có thể được kiểm tra đúng cách. Khả năng tương tác của blockchain phải là cơ sở hạ tầng cốt lõi trước tiên, sau đó mới đến sản phẩm.
Hãy tưởng tượng một thế giới không có ERC-20, tiêu chuẩn thực tế để phát hành token có thể thay thế trên blockchain Ethereum. Mọi dự án phát hành token trên Ethereum sẽ tuân theo tiêu chuẩn của dự án đó và token của một dự án sẽ không tương thích với token của dự án khác. Về mặt lý thuyết, các ứng dụng như sàn giao dịch phi tập trung vẫn có thể được xây dựng, nhưng sự phát triển của chúng sẽ bị cản trở do cần tuân theo các nguyên tắc thiết kế tiêu chuẩn bất khả tri.
Mỗi token sẽ thể hiện sự tích hợp đặc biệt và người dùng chỉ có thể sử dụng các ứng dụng hỗ trợ rõ ràng token của họ. Nếu không có tiêu chuẩn xác định một bộ quy tắc và chức năng, sự phát triển của hệ sinh thái Ethereum sẽ bị cản trở rất nhiều. Đây là trạng thái hiện tại của khả năng tương tác blockchain.
Tuy nhiên, do tiêu chuẩn ERC-20 đã được xem xét và chấp nhận nên tất cả các ứng dụng đều có thể tương tác, quản lý và tin cậy các token có thể thay thế không xác định. Ngay cả các token được triển khai sau khi tạo một ứng dụng cụ thể cũng có thể được sử dụng mà không cần bất kỳ công việc kỹ thuật bổ sung nào và token có thể tương thích với nhiều ứng dụng. Đây là sức mạnh của một tiêu chuẩn mở, thống nhất – điều mà khả năng tương tác của blockchain rất cần.
Lợi ích của một tiêu chuẩn mở, thống nhất cho khả năng tương tác của blockchain có thể còn sâu sắc hơn nữa.
Kiến trúc plug-and-play phổ biến tuân theo một khuôn khổ được tiêu chuẩn hóa, đã được hiệu đính có thể trải rộng trên ba layer – nhắn tin, gọi hàm và ứng dụng. Điều này sẽ cho phép liên lạc an toàn và liền mạch giữa các blockchains EVM và không phải EVM. Ưu tiên các thành phần có thể hoán đổi cho nhau cũng sẽ đẩy nhanh việc phát triển khả năng tương tác blockchain thực sự được cung cấp bởi nhiều nhà cung cấp.
Việc thiết lập một tiêu chuẩn như vậy còn có thêm lợi ích là hỗ trợ các doanh nghiệp và cơ quan quản lý hiểu được những vấn đề kỹ thuật phức tạp để phát triển một khung pháp lý công bằng, đầy đủ thông tin. Được phát triển cùng với những tiến bộ kỹ thuật, khi đó có thể đạt được sự cân bằng hợp lý giữa đổi mới và quy định.
Công nghệ blockchain có tiềm năng thay đổi thế giới tốt đẹp hơn. Khả năng tương tác an toàn và liền mạch giữa các blockchain và những hệ thống giống như blockchain là điều kiện tiên quyết để được áp dụng đại trà. Nếu không có một tiêu chuẩn mở, thống nhất về khả năng tương tác, việc áp dụng đại trà thực sự sẽ vẫn nằm ngoài tầm với.
Credit: Minh Anh
Nếu không có những điều này, như trường hợp hiện tại, các ứng dụng hướng đến cross-chain phải dựa vào những thành phần off-chain tùy chỉnh và tự động thừa hưởng các rủi ro đi kèm cũng như giả định về độ tin cậy. Giải pháp thay thế duy nhất là vẫn giới hạn trong một mạng đơn lẻ, biệt lập.
Các giải pháp tương tác ngày nay – hay còn gọi là “cầu nối” – đã trưởng thành đến mức có thể kết nối bất kỳ hai mạng blockchain nào. Vấn đề là mỗi cầu nối là một công trình tập trung vào một khu vực cụ thể, làm hạn chế khả năng mở rộng và sử dụng.
Vấn đề này càng trở nên nghiêm trọng hơn khi xử lý các mạng có cơ sở hạ tầng khác nhau đáng kể, như trường hợp của những blockchain không phải EVM. Bỏ hạn chế sang một bên, những cầu nối rõ ràng là cần thiết và vẫn có nhu cầu cao. Ngay cả sau khi sụt giảm trong thị trường gấu, chỉ riêng tổng giá trị bị khóa (TVL) trong các cầu nối cross-chain lớn trên Ethereum đã đạt 23,5 tỷ đô la vào tháng 1/2024.
Bất chấp những con số tổng thể hoa mỹ này, vẫn còn nhiều trở ngại cần vượt qua trước khi công nghệ blockchain sẵn sàng được áp dụng đại trà. Trong đó, có 3 thách thức lớn cản trở tiến trình tương tác của blockchain đã tồn tại từ lâu: Bảo mật, giao dịch người dùng và Khả năng tương thích.
Bảo mật
Trở ngại rõ ràng nhất đối với khả năng tương tác của blockchain là những lo ngại về bảo mật luôn hiện hữu. Không quan tâm đến hiệu suất thị trường và chu kỳ cường điệu, những thất bại lặp đi lặp lại của cầu nối cross-chain được thiết kế kém đã để lại vết đen trong ngành và ngăn cản mọi người tham gia vào các giải pháp. Những cá nhân bị tổn thất do vụ hack cầu nối đương nhiên sẽ mất lòng tin đối với tất cả các cầu nối cross-chain.Và thật khó để đổ lỗi cho họ. Ước tính khoảng 2,9 tỷ đô la đã bị đánh cắp trong 10 vụ hack cầu nối cross-chain hàng đầu từ năm 2021 đến năm 2023. Không mất nhiều thời gian để năm 2024 bắt đầu tương tự, với việc Orbit Bridge bị hack 80 triệu đô la trong giai đoạn năm mới. Với việc chấp nhận công nghệ blockchain dựa vào khả năng tương tác an toàn, những xu hướng này không thể tiếp tục. Vì vậy, mọi vấn đề bảo mật còn lại cần được giải quyết.
Nguồn: PeckShieldAlert
Trải nghiệm người dùng
Trải nghiệm người dùng (UX) liền mạch là điều tối quan trọng trong việc thúc đẩy sự chấp nhận và tương tác của người dùng, điều này góp phần trực tiếp vào tính bền vững của các sản phẩm và dịch vụ kỹ thuật số. Thực tế này là cơ bản trong Web2 cũng như trong Web3. Cầu nối cross-chain cũng không ngoại lệ.Những cầu nối hiện nay không hề liền mạch. Trong khi các giải pháp hoàn thiện đã loại bỏ sự tham gia trực tiếp của người dùng vào một giao dịch duy nhất nhưng hành trình của người dùng vẫn quá phức tạp. Người dùng không muốn giao dịch bằng nhiều tài sản trong khi chuyển đổi thủ công giữa nhiều ví và máy chủ RPC.
Điều này phần lớn là do những hạn chế hiện tại của công nghệ blockchain nhưng càng trở nên trầm trọng hơn do giao diện chưa hoàn thiện. Nhiều người có thể bị sốc khi biết rằng thậm chí không có một hệ thống thống nhất cho các giải pháp cross-chain để xác định mạng blockchain duy nhất!
Nếu không có khả năng tương tác liền mạch, UX chỉ có thể được cải thiện dần dần trừ khi có những nhượng bộ khó chấp nhận nhất định liên quan đến bảo mật và phân cấp. Cần có những nỗ lực hợp tác, nếu không các giải pháp tương tác blockchain sẽ vẫn bị phân mảnh và việc chấp nhận chính thống sẽ vẫn bị cản trở – cam chịu với việc lưu trữ giá trị và các ứng dụng tài chính xoay quanh lĩnh vực nhỏ.
Khả năng tương thích
Khả năng tương thích hay nói đúng hơn là sự không tương thích giữa các giao thức tương tác blockchain khác nhau là một trong những điều trớ trêu lớn trong ngành của chúng ta. Như hiện tại, phần lớn các dự án tương tác blockchain đều tập trung vào việc xây dựng sản phẩm độc quyền với các bộ chuyển tiếp tùy chỉnh, định nghĩa thông báo và cơ chế xác minh. Quá nhiều người chỉ tập trung vào việc phát triển sản phẩm của riêng họ.Với rất nhiều cách tiếp cận cạnh tranh rất ít sự trùng lặp đáng kinh ngạc, kiểm tra tính bảo mật của từng cách một cách hợp lý sẽ trở nên không thực tế, nếu không muốn nói là không thể. Cuộc chiến để trở thành giải pháp duy nhất cuối cùng sẽ gây bất lợi và gây rủi ro cho triển vọng dài hạn của ngành. Cơ sở hạ tầng chung và giao diện dùng chung là cần thiết vì chúng có thể được kiểm tra đúng cách. Khả năng tương tác của blockchain phải là cơ sở hạ tầng cốt lõi trước tiên, sau đó mới đến sản phẩm.
Giải pháp
Nền tảng của những thách thức về bảo mật, UX và khả năng tương thích là thiếu một tiêu chuẩn tương tác mở, thống nhất. Một tiêu chuẩn như vậy là cần thiết vì nó sẽ cung cấp khuôn khổ được chấp nhận rộng rãi để liên lạc giữa các blockchain và hệ thống tương tự blockchain. Điều này sẽ đảm bảo khả năng tương tác an toàn và kết nối toàn cầu liền mạch, từ đó ngăn chặn sự phân mảnh giữa các dự án khác nhau.Hãy tưởng tượng một thế giới không có ERC-20, tiêu chuẩn thực tế để phát hành token có thể thay thế trên blockchain Ethereum. Mọi dự án phát hành token trên Ethereum sẽ tuân theo tiêu chuẩn của dự án đó và token của một dự án sẽ không tương thích với token của dự án khác. Về mặt lý thuyết, các ứng dụng như sàn giao dịch phi tập trung vẫn có thể được xây dựng, nhưng sự phát triển của chúng sẽ bị cản trở do cần tuân theo các nguyên tắc thiết kế tiêu chuẩn bất khả tri.
Mỗi token sẽ thể hiện sự tích hợp đặc biệt và người dùng chỉ có thể sử dụng các ứng dụng hỗ trợ rõ ràng token của họ. Nếu không có tiêu chuẩn xác định một bộ quy tắc và chức năng, sự phát triển của hệ sinh thái Ethereum sẽ bị cản trở rất nhiều. Đây là trạng thái hiện tại của khả năng tương tác blockchain.
Tuy nhiên, do tiêu chuẩn ERC-20 đã được xem xét và chấp nhận nên tất cả các ứng dụng đều có thể tương tác, quản lý và tin cậy các token có thể thay thế không xác định. Ngay cả các token được triển khai sau khi tạo một ứng dụng cụ thể cũng có thể được sử dụng mà không cần bất kỳ công việc kỹ thuật bổ sung nào và token có thể tương thích với nhiều ứng dụng. Đây là sức mạnh của một tiêu chuẩn mở, thống nhất – điều mà khả năng tương tác của blockchain rất cần.
Lợi ích của một tiêu chuẩn mở, thống nhất cho khả năng tương tác của blockchain có thể còn sâu sắc hơn nữa.
Kiến trúc plug-and-play phổ biến tuân theo một khuôn khổ được tiêu chuẩn hóa, đã được hiệu đính có thể trải rộng trên ba layer – nhắn tin, gọi hàm và ứng dụng. Điều này sẽ cho phép liên lạc an toàn và liền mạch giữa các blockchains EVM và không phải EVM. Ưu tiên các thành phần có thể hoán đổi cho nhau cũng sẽ đẩy nhanh việc phát triển khả năng tương tác blockchain thực sự được cung cấp bởi nhiều nhà cung cấp.
Việc thiết lập một tiêu chuẩn như vậy còn có thêm lợi ích là hỗ trợ các doanh nghiệp và cơ quan quản lý hiểu được những vấn đề kỹ thuật phức tạp để phát triển một khung pháp lý công bằng, đầy đủ thông tin. Được phát triển cùng với những tiến bộ kỹ thuật, khi đó có thể đạt được sự cân bằng hợp lý giữa đổi mới và quy định.
Công nghệ blockchain có tiềm năng thay đổi thế giới tốt đẹp hơn. Khả năng tương tác an toàn và liền mạch giữa các blockchain và những hệ thống giống như blockchain là điều kiện tiên quyết để được áp dụng đại trà. Nếu không có một tiêu chuẩn mở, thống nhất về khả năng tương tác, việc áp dụng đại trà thực sự sẽ vẫn nằm ngoài tầm với.
Credit: Minh Anh
