Bản nâng cấp Shanghai đang sắp đến gần với tính năng đáng chú ý nhất là cho phép người staking ETH từ năm 2020 được phép rút tiền. Sau đây là một số tóm tắt cho những độc giả còn đang choáng ngợp về lượng thông tin từ sự kiện và những nâng cấp mới nhất về công nghệ của Ethereum.
– The Surge: Thực hiện nâng cấp EIP-4844 (Danksharding) nhằm giảm phí trên layer-2, tích hợp zkEVM và các giải pháp mở rộng quy mô dạng rollups, đặt mục tiêu tăng tốc độ giao dịch lên mức 100.000 tps. Thay đổi này nhắm vào người dùng phổ thông trên Ethereum.
– The Scourge: Đảm bảo công bằng trong việc lựa chọn giao dịch của validator, xử lý vấn đề liên quan đến MEV. Thay đổi này nhắm vào người dùng phổ thông trên Ethereum.
– The Verge: Xây dựng merkle tree nhằm giảm thiểu lượng dữ liệu phải lưu trữ để có thể tham gia xác minh giao dịch, xác minh thông qua công nghệ SNARK. Thay đổi này nhắm vào các validator của Ethereum.
– The Purge: Đơn giản hóa khía cạnh kỹ thuật của Ethereum, loại bỏ các dữ liệu lịch sử cũ mà không cần thiết qua nâng cấp EIP-4444. Thay đổi này phục vụ các nhà phát triển Ethereum.
– The Splurge: một loạt các nâng cấp để giúp Ethereum vận hành trơn tru sau khi thực hiện các giai đoạn trên, hoàn thiện EIP-1559.
Một trong những đề xuất quan trọng có mặt trên hard fork Shanghai là EIP-4895, giúp mở khóa một lượng ETH khủng đã staking phục vụ cho nâng cấp Ethereum 2.0 thuộc The Merge.
Trước khi tham gia làm validator cho PoS, người staking đã đồng ý rằng ETH và phần thưởng xác thực giao dịch của họ sẽ bị khóa cho đến khi Shanghai diễn ra. Trên thực tế, Ethereum đã mở hợp đồng staking ETH 2.0 từ tận tháng 12/2020, tức là đã gần 3 năm số tiền ấy bị giam lại.
Ngoài ra, hard fork Shanghai còn đính kèm bộ đề xuất “EVM Object Format (EOF) – gồm 6 đề xuất EIP-3540, EIP-3670, EIP-4200, EIP-4570 và EIP-5450 – để giúp nâng cấp máy ảo Ethereum (EVM). Độc giả có thể hiểu sâu hơn về các đề xuất thông qua bài viết sau.
Do đó, giá ETH chặng sắp tới chắc chắn sẽ bị tác động nếu staker quyết định chốt lãi sau 3 năm. Chính vì vậy, tốt hơn hết các nhà đầu tư vẫn nên “cẩn thận củi lửa” vào thời điểm nhạy cảm này.
Tuy nhiên, rất có khả năng Shanghai sẽ tiếp tục bị trì hoãn như The Merge trước đây. Lý do là bởi nếu Ethereum chạy các bản thử nghiệm cách nhau 3 tuần, như giữa testnet Sepolia và Zhejiang, thì có thể lần thử nghiệm cuối cùng trên testnet Goerli sẽ rơi vào khoảng ngày 20/03. Hard fork Shanghai có thể sẽ dời sang giữa tháng 4.
Như vậy, 2023 sẽ đánh dấu hai bản nâng cấp vô cùng quan trọng của Ethereum. Trước đó, vào tháng 09/2022, bước “chuyển mình” The Merge của chain này đã nhận được cơn mưa lời khen khi đã thực thi suôn sẻ các thay đổi như mong đợi.
Bản nâng cấp “Bedrock” sắp tới được kỳ vọng là sẽ giúp Optimism mang lại lợi thế cạnh tranh với đối thủ chính là Arbitrum. Cụ thể, Bedrock sẽ giúp cải thiện:
Bản nâng cấp hiện được đông đảo chú ý nhờ những tính năng vượt trội nó mang đến, giá OP ngay sau khi dự án công bố thông tin đã tăng gần 30% và thiết lập mốc ATH mới ở 2.9 USD.
Cha đẻ Ethereum là Vitalik Buterin từng nhận định zk-Rollups sẽ là “kẻ thay đổi cuộc chơi”, đồng thời nhấn mạnh đây sẽ là giải pháp tiềm năng dài hạn cho các blockchain.
Polygon đã áp dụng công nghệ zk-Rollups của riêng mình trong một thời gian và mới đây đã công bố ra mắt phiên bản beta Polygon zkEVMvào ngày 27/03/2023.
Matter Labs cũng thông báo đổi thương hiệu mã nguồn mở zk-Rollups của họ là zkSync 2.0 thành zkSync Era, song không cho biết khi nào toàn bộ mạng sẽ đi vào hoạt động.
Đầu tuần này, các nhà phát triển Scroll – một layer-2 khác của Ethereum – đã thông báo rằng đang đưa zkEVM lên mạng thử nghiệm Goerli.
Các đơn vị khác đang phát triển layer-2 zkEVM gồm có ConsenSys (công ty đứng sau ví MetaMask) và StarkNet, mạng blockchain đang được xây dựng bởi StarkWare, nhưng chưa ấn định thời điểm triển khai lên mainnet Ethereum.
Lộ trình phát triển của Ethereum
Sau The Merge, nhà sáng lập Ethereum vào tháng 11/2022 đã cập nhật lộ trình phát triển trong tương lai cho dự án, gồm 5 giai đoạn triển khai song song với nhau gồm:– The Surge: Thực hiện nâng cấp EIP-4844 (Danksharding) nhằm giảm phí trên layer-2, tích hợp zkEVM và các giải pháp mở rộng quy mô dạng rollups, đặt mục tiêu tăng tốc độ giao dịch lên mức 100.000 tps. Thay đổi này nhắm vào người dùng phổ thông trên Ethereum.
– The Scourge: Đảm bảo công bằng trong việc lựa chọn giao dịch của validator, xử lý vấn đề liên quan đến MEV. Thay đổi này nhắm vào người dùng phổ thông trên Ethereum.
– The Verge: Xây dựng merkle tree nhằm giảm thiểu lượng dữ liệu phải lưu trữ để có thể tham gia xác minh giao dịch, xác minh thông qua công nghệ SNARK. Thay đổi này nhắm vào các validator của Ethereum.
– The Purge: Đơn giản hóa khía cạnh kỹ thuật của Ethereum, loại bỏ các dữ liệu lịch sử cũ mà không cần thiết qua nâng cấp EIP-4444. Thay đổi này phục vụ các nhà phát triển Ethereum.
– The Splurge: một loạt các nâng cấp để giúp Ethereum vận hành trơn tru sau khi thực hiện các giai đoạn trên, hoàn thiện EIP-1559.
Shanghai và những cập nhật mới nhất
Sơ lược về Shanghai
Shanghai, hay gọi chính xác hơn là “Shapella”, là bản nâng cấp tiếp theo như lộ trình định sẵn sau The Merge – bản nâng cấp mang tính lịch sử của Ethereum khi chuyển từ cơ chế đồng thuận Proof-of-Work (PoW) sang Proof-of-Stake (PoS).Một trong những đề xuất quan trọng có mặt trên hard fork Shanghai là EIP-4895, giúp mở khóa một lượng ETH khủng đã staking phục vụ cho nâng cấp Ethereum 2.0 thuộc The Merge.
Trước khi tham gia làm validator cho PoS, người staking đã đồng ý rằng ETH và phần thưởng xác thực giao dịch của họ sẽ bị khóa cho đến khi Shanghai diễn ra. Trên thực tế, Ethereum đã mở hợp đồng staking ETH 2.0 từ tận tháng 12/2020, tức là đã gần 3 năm số tiền ấy bị giam lại.
Ngoài ra, hard fork Shanghai còn đính kèm bộ đề xuất “EVM Object Format (EOF) – gồm 6 đề xuất EIP-3540, EIP-3670, EIP-4200, EIP-4570 và EIP-5450 – để giúp nâng cấp máy ảo Ethereum (EVM). Độc giả có thể hiểu sâu hơn về các đề xuất thông qua bài viết sau.
Tài sản staking trên Ethereum ở hiện tại
Tính đến thời điểm viết bài, số lượng staking đang bị khoá là 17 triệu ETH, trị giá khoảng 28 tỷ USD, tính mức giá 1.649 USD. Lượng ETH staking này đã gia tăng đều đặn kể từ khi Ethereum mở hợp đồng staking phục vụ The Merge vào tháng 12/2020.Do đó, giá ETH chặng sắp tới chắc chắn sẽ bị tác động nếu staker quyết định chốt lãi sau 3 năm. Chính vì vậy, tốt hơn hết các nhà đầu tư vẫn nên “cẩn thận củi lửa” vào thời điểm nhạy cảm này.
Lịch trình Shanghai
Về lịch trình cụ thể, Shanghai được nhận định sẽ mất khoảng 6 – 12 tháng kể từ The Merge để mạng lưới có thể bình ổn hơn. Các nhà phát triển Ethereum cũng dự chừng cuối tháng 3/2023 có thể chạy bản nâng cấp.Tuy nhiên, rất có khả năng Shanghai sẽ tiếp tục bị trì hoãn như The Merge trước đây. Lý do là bởi nếu Ethereum chạy các bản thử nghiệm cách nhau 3 tuần, như giữa testnet Sepolia và Zhejiang, thì có thể lần thử nghiệm cuối cùng trên testnet Goerli sẽ rơi vào khoảng ngày 20/03. Hard fork Shanghai có thể sẽ dời sang giữa tháng 4.
EIP-4844 và proto-danksharding
Sau Shanghai, đội ngũ phát triển dự tính sẽ có thêm một hard fork tiếp theo vào mùa thu năm 2023 nhằm thực hiện hoá đề xuất quan trọng khác là EIP-4844, giúp kích hoạt cơ chế proto-danksharding để tăng thông lượng xử lý và giảm phí giao dịch trên các giải pháp Layer-2 dạng rollups của Ethereum.Như vậy, 2023 sẽ đánh dấu hai bản nâng cấp vô cùng quan trọng của Ethereum. Trước đó, vào tháng 09/2022, bước “chuyển mình” The Merge của chain này đã nhận được cơn mưa lời khen khi đã thực thi suôn sẻ các thay đổi như mong đợi.
Cập nhật các giải pháp Layer-2 cho vấn đề “tắc nghẽn” của Ethereum
Vấn đề muôn thuở của Ethereum được nói đến nhiều nhất là tốc độ giao dịch chậm, phí gas cao, do đó ảnh hưởng đến khả năng mở rộng của blockchain này. Cũng từ đó các giải pháp Layer-2 được sinh ra, nổi bật là Optimistic Rollups và ZK-Rollups, sau đây là một số cập nhật mới nhất đến từ hai giải pháp này.Optimism nâng cấp lên Bedrock
Optimism hiểu nhanh gọn là một giải pháp khả năng mở rộng (scaling) nhưng vẫn đảm bảo được tính bảo mật (security) cho Ethereum. Ngoài ra, giao thức này sẽ giúp giảm phí giao dịch và đồng thời có khả năng tương thích mượt mà với Máy ảo Ethereum (EVM).Bản nâng cấp “Bedrock” sắp tới được kỳ vọng là sẽ giúp Optimism mang lại lợi thế cạnh tranh với đối thủ chính là Arbitrum. Cụ thể, Bedrock sẽ giúp cải thiện:
- Giảm thời gian chuyển tiền từ Ethereum sang Optimism đến 4 lần;
- Giảm chi phí chuyển dữ liệu sang Ethereum đến 20%;
- Giảm sự khác biệt với client Geth của Ethereum xuống còn 500 dòng lệnh, giúp cả hai đồng bộ tốt hơn;
- Áp dụng cơ chế EIP-1559 như Ethereum để cập nhật phí gas giao dịch;
- Dọn đường cho các giải pháp chứng minh bằng chứng dữ liệu khác như ZK-Rollups.
Bản nâng cấp hiện được đông đảo chú ý nhờ những tính năng vượt trội nó mang đến, giá OP ngay sau khi dự án công bố thông tin đã tăng gần 30% và thiết lập mốc ATH mới ở 2.9 USD.
zk-Rollups tăng tốc
Theo góc độ công nghệ, Zero-Knowledge Rollups (zk-Rollups) hỗ trợ nhiều nhất cho tính riêng tư của một giao dịch, cho phép giao dịch ẩn danh ở một cấp độ nào đó.Cha đẻ Ethereum là Vitalik Buterin từng nhận định zk-Rollups sẽ là “kẻ thay đổi cuộc chơi”, đồng thời nhấn mạnh đây sẽ là giải pháp tiềm năng dài hạn cho các blockchain.
Polygon đã áp dụng công nghệ zk-Rollups của riêng mình trong một thời gian và mới đây đã công bố ra mắt phiên bản beta Polygon zkEVMvào ngày 27/03/2023.
Matter Labs cũng thông báo đổi thương hiệu mã nguồn mở zk-Rollups của họ là zkSync 2.0 thành zkSync Era, song không cho biết khi nào toàn bộ mạng sẽ đi vào hoạt động.
Đầu tuần này, các nhà phát triển Scroll – một layer-2 khác của Ethereum – đã thông báo rằng đang đưa zkEVM lên mạng thử nghiệm Goerli.
Các đơn vị khác đang phát triển layer-2 zkEVM gồm có ConsenSys (công ty đứng sau ví MetaMask) và StarkNet, mạng blockchain đang được xây dựng bởi StarkWare, nhưng chưa ấn định thời điểm triển khai lên mainnet Ethereum.
