News Vitalik đề cập đến khái niệm "Enshrined ZK-EVM" trong bài blog mới nhất

Trong bài blog mới của mình, nhà sáng lập Ethereum Vitalik Buterin đã có những nhận định về cách tiếp cận "Enshrined ZK-EVM".

Bài đăng này được nhà sáng lập Ethereum Vitalik Buterin chia sẻ trên tài khoản X chính thức của mình với tiêu đề "Một giải pháp Enshrined ZK-EVM sẽ trông như thế nào?".

https://twitter.com/i/web/status/1734947774343332116

Bài viết mở đầu với nhận định rằng giải pháp zk-SNARK sẽ có thể xác thực khâu Execution ngay trên Layer-1 của Ethereum. Tuy nhiên, vì viễn cảnh đó vẫn còn cách rất xa, do đó Vitalik đã đề xuất ý tưởng triển khai một giải pháp zkEVM nhưng có tích hợp sâu và gần như tương đồng với Layer-1 (hay còn được gọi là Enshrined).

Những tiêu chí được nhà sáng lập này đặt ra cho giải pháp trên gồm:

• Các tính năng cơ bản giống Ethereum (ví dụ như xác thực block).
• Dễ dàng được kiểm định và nâng cấp.
• Hỗ trợ tương tích với EVM nhiều nhất có thể.
• Tương thích với đa dạng các phần mềm Client.

Hỗ trợ EVM và các ngôn ngữ khác​

Nhà sáng lập Ethereum khẳng định, việc hỗ trợ các ngôn ngữ khác tương thích với EVM là hoàn toàn khả thi. Thậm chí, mô hình EVM Parallel (thực thi song song) cũng có thể được cân nhắc.

Tuy nhiên, các giải pháp này sẽ cần cân nhắc tinh chỉnh một vài vấn đề kỹ thuật trong hạ tầng để có thể đạt được độ tương thích tối đa.

Tương thích đa dạng phần mềm Client​

Nói về vấn đề hỗ trợ đa dạng các Client (phần mềm giúp vận hành các đơn vị xác thực), Vitalik nhấn mạnh tầm quan trọng của yếu tố này, để giảm thiểu những rủi ro về an ninh mạng lưới. Có 2 cách tiếp cận được đề xuất bao gồm:

• Hệ thống đóng: Yêu cầu khâu tạo proof phải dùng ít nhất vài cơ chế ZKEVM trong bộ danh sách đã được định trước.
• Hệ thống mở: Proof được tạo ngoài block, và Verifier có thể sử dụng bất cứ Client nào phù hợp để xác thực các Proof này.

Để hiểu thêm về cách vận hành (gồm tạo proof và xác thực -verify) của các giải pháp ZK, bạn đọc có thể tìm hiểu thêm ở bài viết này.

Những hạn chế​

Dù vậy, vẫn có những rào cản cụ thể đối với các cách tiếp cận trên, cụ thể là câu chuyện xác thực. Việc có quá nhiều trình Client vận hành mạng lưới sẽ tăng độ trễ trong khâu tạo Proof và Xác thực giao dịch, từ đó khiến chi phí vận hành mạng lưới tăng lên.

Vitalik cho biết điều này có thể phần nào được giải quyết nếu Ethereum tích hợp thành công Single-Slot Finality, giúp giảm thời gian đồng thuận dữ liệu quá khứ trong mạng lưới.

Một hạn chế khác đó là cách tiếp cận Stateful hiện tại vô tình tạo ra những chi phí không đáng có cho zkEVM, cụ thể là chi phí lưu trữ dữ liệu.

Các giải pháp Layer-2 khác sẽ ra sao?​

Nhà sáng lập Vitalik Buterin khẳng định, nếu xuất hiện mô hình Enshrined zkEVM, các giải pháp Layer-2 khác vẫn sẽ tồn tại và đảm nhận những vai trò cụ thể:

• Tăng tốc độ pre-confirmation (xác thực nháp).
• Giảm thiểu tác động của MEV.
• Mở rộng tiếp cận các ngôn ngữ và hệ thống máy ảo mới: Cụ thể như cách Stylus của Arbitrum và Cairo của Starknet đang làm hiện tại.
• Tăng sự tiện lợi cho người dùng với trải nghiệm đơn giản hơn.