Thị trường đã trải qua 2-3 mùa đông, tuỳ thuộc vào định nghĩa của bạn, nhưng đây chắc chắn là mùa đông tồi tệ và khắc nghiệt nhất. May mắn thay, đây rất có thể là mùa lạnh giá cuối cùng, vì crypto và blockchain đang trên đà phát triển trở thành những doanh nghiệp bình thường, được pháp luật điều chỉnh. Mặc dù mọi thứ vẫn trông có vẻ lộn xộn, nhưng có một số tín hiệu lạc quan đáng để trông đợi trong tương lai.
Trong những năm qua, một trong những điều có thể gây bực bội nhất là việc nhiều người bỏ ngoài tai những lời cảnh báo về bản chất nguy hiểm, mang tính đầu cơ và hết sức vô lý của một số khoản đầu tư vào crypto và blockchain. Đơn cử như những đợt ICO vào năm 2018 và một lần nữa vào năm 2019. Vì thế, trước những vụ việc này, bàn tay của luật pháp có thể sẽ hiệu quả hơn nhiều các cảnh báo và cuộc chiến nảy lửa trên mạng xã hội.
Nhiều quốc gia, trước hết là Mỹ, có hệ thống quản lý phức tạp và phi tập trung. Nếu chúng ta không thể khiến mọi người trong thế giới blockchain đồng ý với nhau về việc nên có những chính sách gì, thì cũng không nên ngạc nhiên nếu các cơ quan quản lý cũng ngay lập tức chưa có được tiếng nói chung về crypto.
Quan trọng là hệ thống pháp luật phải cố gắng tạo ra ý nghĩa nhất quán về cách áp dụng luật. Trong những trường hợp đó, các cơ quan quản lý phải đưa ra quan điểm rõ ràng và nhất quán về ý nghĩa của luật. Sẽ cần thời gian để sự rõ ràng này xuất hiện, nhưng có thể thấy chúng ta đang đến gần nó hơn từng ngày.
Chu kỳ bùng nổ thứ hai, lớn hơn nhiều, xuất hiện vào cuối những năm 1990 khi công nghệ mạng và internet tạo ra cơn hưng phấn cực điểm nhưng không mang lại nhiều doanh thu hay lợi nhuận. Không khác mấy các mô hình kinh doanh blockchain và crypto trong giai đoạn 2018-2022, bong bóng dot-com mở ra thời kỳ các công ty niêm yết cổ phiếu hoặc huy động hàng trăm triệu USD mà không có nguồn doanh thu thực sự, hoặc đôi khi không có cả kế hoạch kinh doanh nghiêm túc.
Mối tương đồng giữa crypto với sự bùng nổ và bung bét của dot-com là một bài học đáng ghi nhớ. Cả hai ngành đều chứng kiến sự tăng trưởng vượt bậc về đầu tư và định giá dựa trên những lời hứa mơ hồ về tiềm năng trong tương lai. Trở lại năm 1999, chúng ta có khoảng 350 tỷ USD giao dịch trực tuyến và hầu hết trong số đó sử dụng các hệ thống B2B kế thừa như Trao đổi dữ liệu điện tử (EDI), chứ không phải thương mại điện tử tiêu dùng từ trình duyệt web.
Ở đỉnh cao của bong bóng dot-com, các ngân hàng đầu tư lớn, học giả và công ty dự báo đưa ra những dự đoán táo bạo rằng: cho đến năm 2005, hàng năm chúng ta sẽ có từ 4 nghìn tỷ USD đến 6 nghìn tỷ USD trong thương mại trực tuyến. Bây giờ nhìn lại, tuyên bố này có vẻ buồn cười, vì thực tế, tổng giao dịch thương mại điện tử (thuộc loại trình duyệt web dành cho người tiêu dùng) đạt vỏn vẹn 105 tỷ USD vào năm 2005.
Không gì ngạc nhiên khi giá trị thị trường tuột dốc thê thảm và nhiều công ty liên quan từng được nhận những khoản tài trợ hào phóng đã phá sản. Chỉ riêng trong năm 2000, gần 1.75 nghìn tỷ USD giá trị vốn hóa thị trường công nghệ đã bốc hơi. Cho những người đam mê những con số, điều này đồng nghĩa với khoảng 3 nghìn tỷ USD vào năm 2023 - nhiều hơn toàn bộ vốn hóa thị trường của hệ sinh thái blockchain.
Và đây là lúc câu chuyện trở nên thú vị: Ngày nay, thương mại điện tử và kinh doanh trực tuyến là tất cả những gì chúng ta được hứa hẹn vào năm 1999. Tổng chi tiêu cho thương mại điện tử toàn cầu ước tính đạt gần 5 nghìn tỷ USD vào năm 2022. Chỉ tính riêng ở Mỹ, con số này đã vượt quá 1 nghìn tỷ USD trong năm 2022. Giá trị vốn hóa thị trường của 10 công ty công nghệ hàng đầu thế giới rơi vào khoảng 7 nghìn tỷ USD. Ở Mỹ, các cổ phiếu công nghệ đại diện cho thị trường chứng khoán nhiều hơn so với lĩnh vực tài chính và năng lượng cộng lại.
Và mặc dù có những thăng trầm, nhưng kể từ năm 2000, chưa có một vụ nổ bong bóng công nghệ nào xảy ra. Lý do rất đơn giản: Công nghệ đã trở thành một ngành thông thường nơi việc định giá được dựa trên tăng trưởng về doanh thu và lợi nhuận, chứ không phải những dự đoán lý tưởng về tương lai.
Trong khi đó, các dấu hiệu trưởng thành của sản phẩm và doanh nghiệp blockchain cũng như crypto đang bắt đầu xuất hiện. Mặc dù vẫn còn ở giai đoạn đầu nhưng nhìn chung, các NFT dường như đã tìm được một chỗ đứng lâu dài trong hệ sinh thái người dùng và doanh nghiệp, cả dưới dạng vé, đồ sưu tầm, chiến tích kỹ thuật số (digital trophy) và bằng chứng tham gia. Việc tạo NFT đã trở nên rất đơn giản, bất kỳ ai cũng có thể cung cấp chúng.
Ở một số tổ chức, các bộ phận “nhàm chán” như quản lý chuỗi cung ứng, truy xuất nguồn gốc sản phẩm và theo dõi khí thải đang ứng dụng blockchain vào các hoạt động không liên quan gì đến kỹ thuật tài chính. Công nghệ bảo mật cũng được chứng minh là chìa khóa giúp các công ty tận dụng cơ sở hạ tầng công nghệ chung, được chia sẻ mà không tiết lộ thông tin kinh doanh nhạy cảm của mình.
Khi chúng ta tìm đường đi qua đống đổ nát của mùa đông crypto, có vẻ một tương lai tươi sáng đang đến với ngành blockchain. Những kẻ lừa đảo sẽ vào ngồi sau song sắt. Các quy định ngày càng rõ ràng hơn. Quan trọng nhất, các công ty tham gia vào hệ sinh thái đang bắt đầu xây dựng các sản phẩm thực tế và có định giá dựa trên doanh thu và lợi nhuận.
Kết quả, blockchain và crypto có thể trở thành một ngành thông thường với các sản phẩm và đầu ra được quản lý và tiếp cận rộng rãi. Khi là một ngành như bao ngành khác, chúng ta vẫn sẽ có những thăng trầm, nhưng sẽ không còn những giai đoạn bùng nổ và bung bét lố bịch nữa. Do đó, hãy tận hưởng mùa đông crypto này. Vì rất có thể, đây là mùa đông cuối cùng chúng ta trải qua.
Nhiều quy định áp dụng vào crypto
Thế giới crypto và blockchain luôn tồn tại một mối quan hệ không mấy thoải mái giữa những người chuyên tâm xây dựng hệ sinh thái và những kẻ cơ hội lợi dụng lòng tin của mọi người để bán bất kỳ thứ gì họ nghĩ ra được.Trong những năm qua, một trong những điều có thể gây bực bội nhất là việc nhiều người bỏ ngoài tai những lời cảnh báo về bản chất nguy hiểm, mang tính đầu cơ và hết sức vô lý của một số khoản đầu tư vào crypto và blockchain. Đơn cử như những đợt ICO vào năm 2018 và một lần nữa vào năm 2019. Vì thế, trước những vụ việc này, bàn tay của luật pháp có thể sẽ hiệu quả hơn nhiều các cảnh báo và cuộc chiến nảy lửa trên mạng xã hội.
Nhiều quốc gia, trước hết là Mỹ, có hệ thống quản lý phức tạp và phi tập trung. Nếu chúng ta không thể khiến mọi người trong thế giới blockchain đồng ý với nhau về việc nên có những chính sách gì, thì cũng không nên ngạc nhiên nếu các cơ quan quản lý cũng ngay lập tức chưa có được tiếng nói chung về crypto.
Quan trọng là hệ thống pháp luật phải cố gắng tạo ra ý nghĩa nhất quán về cách áp dụng luật. Trong những trường hợp đó, các cơ quan quản lý phải đưa ra quan điểm rõ ràng và nhất quán về ý nghĩa của luật. Sẽ cần thời gian để sự rõ ràng này xuất hiện, nhưng có thể thấy chúng ta đang đến gần nó hơn từng ngày.
Sản phẩm và thuật lãnh đạo trong crypto dần trưởng thành
Chu kỳ bùng nổ và bung bét (boom-and-bust cycle) của ngành công nghệ thường xảy ra khi kỳ vọng và phấn khích vượt xa khả năng cung cấp sản phẩm và tạo doanh thu của các công ty. Điều này xảy ra trong lĩnh vực công nghệ vào đầu những năm 1980, khi máy chơi trò chơi điện tử và PC xuất hiện trước khi thế giới tìm ra các ứng dụng phù hợp để thúc đẩy việc áp dụng chúng vào doanh nghiệp.Chu kỳ bùng nổ thứ hai, lớn hơn nhiều, xuất hiện vào cuối những năm 1990 khi công nghệ mạng và internet tạo ra cơn hưng phấn cực điểm nhưng không mang lại nhiều doanh thu hay lợi nhuận. Không khác mấy các mô hình kinh doanh blockchain và crypto trong giai đoạn 2018-2022, bong bóng dot-com mở ra thời kỳ các công ty niêm yết cổ phiếu hoặc huy động hàng trăm triệu USD mà không có nguồn doanh thu thực sự, hoặc đôi khi không có cả kế hoạch kinh doanh nghiêm túc.
Mối tương đồng giữa crypto với sự bùng nổ và bung bét của dot-com là một bài học đáng ghi nhớ. Cả hai ngành đều chứng kiến sự tăng trưởng vượt bậc về đầu tư và định giá dựa trên những lời hứa mơ hồ về tiềm năng trong tương lai. Trở lại năm 1999, chúng ta có khoảng 350 tỷ USD giao dịch trực tuyến và hầu hết trong số đó sử dụng các hệ thống B2B kế thừa như Trao đổi dữ liệu điện tử (EDI), chứ không phải thương mại điện tử tiêu dùng từ trình duyệt web.
Ở đỉnh cao của bong bóng dot-com, các ngân hàng đầu tư lớn, học giả và công ty dự báo đưa ra những dự đoán táo bạo rằng: cho đến năm 2005, hàng năm chúng ta sẽ có từ 4 nghìn tỷ USD đến 6 nghìn tỷ USD trong thương mại trực tuyến. Bây giờ nhìn lại, tuyên bố này có vẻ buồn cười, vì thực tế, tổng giao dịch thương mại điện tử (thuộc loại trình duyệt web dành cho người tiêu dùng) đạt vỏn vẹn 105 tỷ USD vào năm 2005.
Không gì ngạc nhiên khi giá trị thị trường tuột dốc thê thảm và nhiều công ty liên quan từng được nhận những khoản tài trợ hào phóng đã phá sản. Chỉ riêng trong năm 2000, gần 1.75 nghìn tỷ USD giá trị vốn hóa thị trường công nghệ đã bốc hơi. Cho những người đam mê những con số, điều này đồng nghĩa với khoảng 3 nghìn tỷ USD vào năm 2023 - nhiều hơn toàn bộ vốn hóa thị trường của hệ sinh thái blockchain.
Và đây là lúc câu chuyện trở nên thú vị: Ngày nay, thương mại điện tử và kinh doanh trực tuyến là tất cả những gì chúng ta được hứa hẹn vào năm 1999. Tổng chi tiêu cho thương mại điện tử toàn cầu ước tính đạt gần 5 nghìn tỷ USD vào năm 2022. Chỉ tính riêng ở Mỹ, con số này đã vượt quá 1 nghìn tỷ USD trong năm 2022. Giá trị vốn hóa thị trường của 10 công ty công nghệ hàng đầu thế giới rơi vào khoảng 7 nghìn tỷ USD. Ở Mỹ, các cổ phiếu công nghệ đại diện cho thị trường chứng khoán nhiều hơn so với lĩnh vực tài chính và năng lượng cộng lại.
Và mặc dù có những thăng trầm, nhưng kể từ năm 2000, chưa có một vụ nổ bong bóng công nghệ nào xảy ra. Lý do rất đơn giản: Công nghệ đã trở thành một ngành thông thường nơi việc định giá được dựa trên tăng trưởng về doanh thu và lợi nhuận, chứ không phải những dự đoán lý tưởng về tương lai.
Trong khi đó, các dấu hiệu trưởng thành của sản phẩm và doanh nghiệp blockchain cũng như crypto đang bắt đầu xuất hiện. Mặc dù vẫn còn ở giai đoạn đầu nhưng nhìn chung, các NFT dường như đã tìm được một chỗ đứng lâu dài trong hệ sinh thái người dùng và doanh nghiệp, cả dưới dạng vé, đồ sưu tầm, chiến tích kỹ thuật số (digital trophy) và bằng chứng tham gia. Việc tạo NFT đã trở nên rất đơn giản, bất kỳ ai cũng có thể cung cấp chúng.
Ở một số tổ chức, các bộ phận “nhàm chán” như quản lý chuỗi cung ứng, truy xuất nguồn gốc sản phẩm và theo dõi khí thải đang ứng dụng blockchain vào các hoạt động không liên quan gì đến kỹ thuật tài chính. Công nghệ bảo mật cũng được chứng minh là chìa khóa giúp các công ty tận dụng cơ sở hạ tầng công nghệ chung, được chia sẻ mà không tiết lộ thông tin kinh doanh nhạy cảm của mình.
Khi chúng ta tìm đường đi qua đống đổ nát của mùa đông crypto, có vẻ một tương lai tươi sáng đang đến với ngành blockchain. Những kẻ lừa đảo sẽ vào ngồi sau song sắt. Các quy định ngày càng rõ ràng hơn. Quan trọng nhất, các công ty tham gia vào hệ sinh thái đang bắt đầu xây dựng các sản phẩm thực tế và có định giá dựa trên doanh thu và lợi nhuận.
Kết quả, blockchain và crypto có thể trở thành một ngành thông thường với các sản phẩm và đầu ra được quản lý và tiếp cận rộng rãi. Khi là một ngành như bao ngành khác, chúng ta vẫn sẽ có những thăng trầm, nhưng sẽ không còn những giai đoạn bùng nổ và bung bét lố bịch nữa. Do đó, hãy tận hưởng mùa đông crypto này. Vì rất có thể, đây là mùa đông cuối cùng chúng ta trải qua.
