Từ một bồi bàn trên tàu du lịch, kiếm được 2 triệu USD tích lũy nhờ vào đánh bạc chuyên nghiệp, rồi mất tất cả trong một ván poker cược cao, Archie Karas sau đó đã biến cuộc đời của mình trở thành huyền thoại. Sau khi mất sạch số tiền nói trên, chỉ còn lại 50 USD, anh lái xe đến sòng bài The Mirage ở Las Vegas, gặp người bạn cũ và thuyết phục hỏi vay 10.000 USD. Karas dùng số tiền vay được để chơi Razz (một loại Poker) giới hạn cược 200/400 USD, kiếm được 30.000 USD; anh trả lại cho bạn mình 20.000 và giữ lại 10.000. Rồi từ số tiền này, anh đã thắng được tổng cộng hơn 40 triệu USD trong vòng 3 năm nhờ đánh bạc, với cả những cao thủ nổi tiếng của làng cờ bạc lúc bấy giờ [1].
Chuỗi thắng và mức thưởng của Karas được ghi nhận là dài nhất và lớn nhất lịch sử cờ bạc casino, đến nay vẫn truyền cảm hứng cho nhiều tay chơi cờ bạc trên toàn thế giới. Nhưng bí mật của những câu chuyện truyền cảm hứng là nó… hi hữu, sự hấp dẫn của chúng đến từ việc nó là ước mơ trái ngược với hiện thực của số đông. Trên thực tế, phổ biến hơn cả là phần đầu của câu chuyện, “một ai đó mất sạch tài sản tích lũy của mình cho đến khi trong túi chỉ còn vài đồng bạc lẻ”, rồi tiếp theo là một thiên bi kịch khổ sở. Sự đau khổ cờ bạc mang lại cho phần lớn những người dính vào là không thể phủ nhận, nhưng nó thúc đẩy chúng ta đến một câu hỏi thú vị hơn: điều gì khiến rủi ro rõ ràng từ cờ bạc không thể ngăn cản các thế hệ loài người liên tục dấn thân vào nó?
Câu trả lời nằm ở tỷ suất rủi ro và lợi nhuận, cũng như cách tâm trí của chúng ta tiếp nhận chúng một cách cảm tính.
Trên thực tế, tất cả mọi người đều đánh bạc, đặt cược vào một tương lai chưa biết. Mở một cửa hàng, đầu tư cho con du học, bỏ tiền đi học một kỹ năng mới… đều là những hoạt động có rủi ro, dù không cao như đánh bạc. Vì vậy, chúng ta đều là những con bạc tiềm năng, sở hữu cơ chế sẵn sàng đánh cược vào những điều bất định, chỉ cần một động cơ đủ tốt. Tôi sẽ sẵn sàng bỏ ra hàng tỷ đồng để cho con mình đi du học nếu tôi nghĩ rằng việc này sẽ đáp ứng được kỳ vọng của mình. Nếu số tiền này quá lớn so với những gì tôi có, vậy tôi sẽ kỳ vọng nhận được nhiều hơn trước khi xuống tay, như tin rằng con mình sẽ trở thành doanh nhân thành đạt, kiếm được số tiền lớn hơn, sống cuộc đời dễ dàng hơn và đem lại danh dự nhiều hơn cho gia tộc nhờ vào việc đi du học. Nếu số tiền này quá ít, có thể tôi sẽ không đặt quá nhiều yêu cầu lãng mạn về kết quả, chỉ đơn giản chọn phương án tốt nhất cho con của mình và hy vọng rằng nó sẽ nên người. Tương tự, bạn có thể chấp nhận việc mua 5 tấm vé số, mà gần như chắc chắn sẽ dẫn tới kết quả mất 50.000 đồng, vì số tiền thưởng cao gấp hàng triệu lần số tiền bỏ ra ban đầu là một kết quả quá tốt có thể đáp ứng kỳ vọng của bất kỳ ai, giúp bạn nhanh chóng đưa ra quyết định mà không tính toán quá nhiều. Bạn sẽ không lượng hóa nó thành các sự kiện có thực dạng “mình vừa đổ đi 2 cốc cà phê”, dù rất có thể sáng mai bạn sẽ lại lăn tăn đắn đo về việc nên mua cốc cà phê 25.000 đồng hay 15.000 đồng.
Do vậy, bản thân các trò cờ bạc không hấp dẫn nhờ hình thức của chúng, mà từ tỷ suất giữa lợi nhuận và rủi ro - thứ đã kích hoạt các chất hóa học kích thích động lực bên trong mỗi chúng ta. Bạn không thể tìm thấy một người nghiện cờ bạc đến mức chơi bài “ăn cháo ăn chè” cả buổi, vì việc này không đem lại đủ dopamine; cũng như người lớn hiếm khi tham gia vào các ván bài “một nghìn hai nghìn” của bọn trẻ con vì lợi nhuận dự tính không đáp ứng được kỳ vọng của họ, trong khi bọn trẻ vẫn rất hứng thú vì kỳ vọng của chúng được đáp ứng. Trong khi đó, người ta sẵn sàng ngồi từ tối đến sáng để tham gia vào những trò cực đơn giản, như đoán xem đồng xu sấp hay ngửa, miễn là kỳ vọng về lợi nhuận được đáp ứng.
Mặc dù có chung cơ chế với rất nhiều hoạt động bình thường khác, cờ bạc được gọi là cờ bạc vì các đặc điểm về tiền cược, tỷ lệ thắng và tiền thưởng rất đặc trưng [2]. Đặc biệt, chúng ta không có quá nhiều con cái và thời gian để thử đi thử lại vụ cá cược “cho con du học”, bên cạnh đó có quá nhiều yếu tố không thể biết tác động đến kết quả của các ván cược như thế, nhưng cờ bạc khiến mọi thứ đơn giản dễ dàng hơn: không thể dự đoán kết quả nhưng có thể dự đoán khả năng, kịch bản đã được định trước; quan trọng hơn, bạn luôn có thể tiếp tục chơi miễn là còn tiền.
Vì vậy, khi tìm hiểu về cờ bạc, chúng ta cần nhìn sâu vào 3 yếu tố trên: tiền cược, tỷ lệ thắng và tiền thưởng.
I. Nếu phải làm gì đó đủ lâu, hãy quan tâm đến số nhỏ (nếu phải làm gì đó với số nhỏ, hãy làm đủ lâu).
1. Xác suất thống kê.
Xác suất thống kê là ứng dụng toán học được áp dụng nhiều nhất vào cờ bạc, nhưng không phải các nhà toán học tìm ra cách để chơi cờ bạc hiệu quả, mà chính những tay cờ bạc đã thúc đẩy sự ra đời và phát triển của bộ môn này. Blaise Pascal và Pierre de Fermat, hai nhà toán học nổi tiếng, đã cùng phát triển nền móng cho lý thuyết xác suất hiện đại bằng cách tham gia thử thách chia tiền cược được đặt ra bởi nhà triết học cờ bạc Antoine Gombaud [3]. Không phải ngẫu nhiên đồng xu và xúc xắc, hai biểu tượng của cờ bạc, cũng là hai biểu tượng của môn xác suất.
*Xúc sắc, bởi tính ngẫu nhiên của nó, đã trở thành biểu tượng của môn xác suất
Quay trở lại với bản chất của các trò cờ bạc, với đồng xu, xúc xắc, bộ bài tây 52 lá hay các loại vòng xoay… tồn tại lâu dài cũng nhờ vào việc được thiết kế một cách kỹ lưỡng đảm bảo rằng yếu tố may rủi là tối đa, khả năng thắng chia đều cho tất cả mọi người chơi và không tồn tại bất kỳ lợi thế chắc chắn nào cho bất kỳ ai (hoặc lợi thế không đáng kể, ví dụ được đi lượt đầu trong các trò đánh bài). Thiết kế công bằng này cũng dựa trên việc tính toán xác suất. Chẳng hạn, một đồng xu công bằng sẽ đảm bảo số lần sấp bằng số lần ngửa khi tung vô cực lần. Do vậy, một tay chơi bạc sẽ không ưu tiên lựa chọn ngửa hay sấp, vì tiềm năng của cả hai lựa chọn là như nhau. Đoán mặt sấp ngửa của đồng xu hay đoán số xúc xắc là một dạng trò chơi thuần túy may rủi. Chúng thường được phức tạp hóa bằng cách biến tấu luật chơi (như tăng số lượng đồng xu), hoặc thay đổi tỷ lệ cược (sẽ đề cập ở phần sau), nhưng kết quả vẫn là thuần túy may rủi.
Khác với đồng xu hay xúc xắc, xác suất thống kê ở bài phức tạp hơn một chút. Người ta nói rằng bộ bài có “trí nhớ”. Chẳng hạn, với ba đồng xu được tung liên tiếp, nếu đồng đầu tiên sấp, đồng thứ hai sấp, thì xác suất để đồng thứ ba sấp vẫn là ½ - mặc dù nhiều người sẽ nghĩ rằng “khả năng cao là nó sẽ ngửa”. Các đồng xu được tung liên tiếp đơn giản là chẳng có bất kỳ mối quan hệ nào với nhau, do vậy, tỷ lệ sấp ngửa vẫn là ½, ngay cả khi bạn đã tung được 100 lần sấp liên tục, khả năng nó tiếp tục sấp vẫn bằng khả năng ngửa và bằng ½. Tuy nhiên, khi rút các lá bài liên tiếp, khả năng rút được một quân Át là 1/13, nhưng khả năng rút được quân Át tiếp theo chỉ còn 1/17, quân thứ ba là 1/25 và quân thứ tư là 1/49. Nếu đặt mục tiêu ngay từ đầu là rút ra được 4 quân Át, xác suất để đạt được nó là: 1/13 x 1/17 x 1/25 x 1/49 = 1/270725. Chúng ta sẽ quay trở lại để khai thác thông tin này sau.
Tóm lại, hầu như mọi trò cờ bạc mặc dù không thể đoán trước được kết quả cụ thể, nhưng đều đoán được quá trình và kết quả cuối cùng dựa trên thiết kế của nó, nhờ vào xác suất thống kê. Chẳng hạn, bạn không thể biết lần tung tiếp theo của đồng xu là sấp hay ngửa, nhưng bạn biết rằng số lần sấp sẽ bằng số lần ngửa, do vậy nếu chơi đủ lâu và giữ nguyên số tiền cược (giả sử bạn có đủ tiền để chơi “đủ lâu”), kết quả luôn là hòa vốn. Trong khi đó, nếu đồng xu gian lận, vừa đủ để ngửa 55% và sấp 45%, nếu bạn đặt ngửa liên tục, về sau cùng bạn sẽ lãi khoảng 10% số vốn bỏ ra (ví dụ chơi 1000 lần sẽ thắng khoảng 550 lần). Và ngược lại.
2. Nhà cái luôn thắng.
Điều chỉnh độ cân bằng của xúc xắc, đồng xu hay các vật dụng khác vốn là cách thức gian lận cờ bạc phổ biến. Gian lận là tối kỵ trong bộ môn đầy may rủi này. Một người có thể mất hết gia tài vì xui xẻo (hoặc ngu ngốc), và vẫn chấp nhận điều đó, nhưng hiếm có ai thông cảm được chuyện gian lận ngay cả khi nó chỉ tác động đến 10% kết quả như ví dụ bên trên. Vì vậy, người ta thường thay đồng xu, đập xúc xắc (và bát đĩa hay các dụng cụ phụ trợ), đổi cái… sau một vài lượt chơi nhất định để đảm bảo không có gì mờ ám phía sau kết quả trong quá khứ lẫn tương lai. Cho đến nay, gian lận vẫn luôn là bóng đen bao trùm lấy ngành cờ bạc, người chơi cho rằng nhà cái gian lận, nhà cái sợ phải đón tiếp những kẻ láu cá, và người ta vẫn thường hoài nghi về độ trung thực của ván bạc sau khi mất sạch tài sản. Nhưng sự kỳ diệu của cờ bạc, của người chơi giỏi hay casino, là tìm ra cách để tồn tại ngay cả khi không cần đến gian lận. Vì tận dụng mánh khóe cũng nguy hiểm như đánh bạc thiếu đi lý trí, nó rủi ro và ngắn hạn, mở ra khả năng cao về một thất bại thảm khốc không thể tránh khỏi. Không ai dám đầu tư hàng triệu USD để mở casino với tâm thế như đang đánh bạc, trên thực tế, nó giống với việc mở một quán cà phê hơn. Cách hoạt động của chúng dựa trên một chiến thắng tuyệt đối (tức lợi nhuận thu về dương sau khi đã cân đối mọi yếu tố) đã được tính toán từ trước.Đầu tiên, hãy đến với các trò thuần túy may mắn dạng nhị phân, như đoán kết quả đồng xu, chọn chẵn lẻ, binary option (dự đoán kết quả lên xuống của tiền tệ/chứng khoán/tiền ảo/giá cả hàng hóa tại một thời điểm ấn định cụ thể, ví dụ ấn định mỗi 30 giây) hay cá cược thể thao đối kháng (với hai lựa chọn thắng/thua hoặc kết quả tỷ số chẵn lẻ). Ở dạng trò chơi này, nhà cái có thể kiếm tiền bằng cách thu phí giao dịch, như quy định người thắng sẽ chỉ nhận 95% số tiền cược, trong khi người thua mất 100%. Với cách này, họ không cần quan tâm đến kết quả, vì tỷ lệ ngẫu nhiên ½ sẽ đảm bảo rằng sau quá trình hoạt động đủ lâu, lên số kèo đủ nhiều, nhà cái sẽ luôn nhận được % ổn định lợi nhuận. Công việc lúc này là thu hút nhiều người chơi nhất có thể và duy trì lâu nhất có thể.
Ở những trò như cá cược thể thao, sự cân bằng của kèo sẽ được cân chỉnh bằng tỷ suất lợi nhuận, liên tục thay đổi tùy vào số tiền đặt cược ở mỗi bên. Ví dụ, đội A được đánh giá mạnh hơn, được nhiều người tin rằng có tỷ lệ thắng cao hơn, vì vậy số tiền cược đổ vào nhiều hơn, sẽ được xếp là kèo trên, và người thắng sẽ nhận được % tiền thưởng thấp hơn (đôi lúc là 10 ăn 1 hay thậm chí 100 ăn 1). Đội càng được đánh giá thấp và ít người đặt cược, tiền thưởng càng cao. Do vậy, về cơ bản vẫn là kèo cân bằng trong mắt nhà cái. Một cách khác được nhiều nhà cái áp dụng là xếp kèo trên - dưới bằng các thuật toán hay hệ thống các chuyên gia. Lúc này bài toán sẽ là độ chính xác của hệ thống họ dùng để cân kèo, nếu thuật toán đảm bảo số lần dự đoán chính xác cao, vậy trong thời gian đủ lâu, khi đặt niềm tin vào hệ thống của mình, họ vẫn nhận được lợi nhuận dương.
Bên trong các sòng bài casino, hầu hết mọi máy chơi game đều tuân theo nguyên lý này. Chủ sòng không bao giờ gian lận, họ không việc gì phải làm thế, mà chỉ khéo léo cài cắm một vài % lợi nhuận thu được một cách chắc chắn vào cơ chế tính tiền thưởng của chúng. Chẳng hạn, với trò roulette, một vòng tròn có tổng cộng 38 ô, với 36 ô được đánh số từ 1-36 và tô hai màu xen kẽ (ví dụ 1 màu đỏ, 2 màu đen, 3 màu đỏ… và cứ xen kẽ như vậy) cùng hai ô đặc biệt màu xanh là 0 và 00, cách thức nhà cái kiếm tiền như sau:
- Nếu bạn cược theo đỏ/đen hoặc tài xỉu và thắng, bạn sẽ nhận được tiền thưởng bằng 100% tiền vốn bỏ ra, 1 ăn 1.
- Nếu bạn đặt một số bất kỳ và thắng, chẳng hạn số 23, bạn sẽ nhận được số tiền thưởng lên tới 3500%, tức 35 lần số tiền cược.
Tỷ lệ cược này nghe chừng công bằng, vì tỷ suất lợi nhuận dường như bằng với rủi ro, hai lựa chọn chẵn lẻ với xác suất 50/50 đem tới tiền thưởng gấp đôi, vậy làm thế nào để nhà cái kiếm được tiền? Hãy nhớ đến hai ô đặc biệt, 0 và 00. Nếu bóng rơi vào hai ô này, nhà cái sẽ thắng, toàn bộ người đặt cược sẽ mất tiền, bất kể đặt màu sắc, số cụ thể hay tài xỉu. Tỷ lệ bóng rơi vào 2 ô này là 1/19. Nghĩa là, nếu bạn đặt đỏ và duy trì liên tục 1000 lượt, bạn sẽ thua khoảng 550 lượt, bao gồm 500 lượt bóng rơi vào ô đen và 50 lượt bóng rơi vào hai ô nhà cái, tương tự với người chơi đặt đen hay đặt số bất kỳ.
*Bàn quay Roulette là một trò chơi phổ biến tại các sòng bạc, luôn hấp dẫn người chơi và cả nhà cái vì những lý do khác nhau
Con số khoảng 5% này được gọi là house edge, thường được cài cắm vào gần như mọi trò mà không cần giấu diếm, vì nó đủ nhỏ để người chơi cảm thấy chấp nhận được [3]. Do vậy, ở góc nhìn cá nhân, vào một ngày may mắn có thể bạn sẽ kiếm được từ nhà cái số tiền thưởng gấp 10 lần và ra về, hoặc đi đến một máy đánh bạc bất kỳ và thắng liên tiếp 3 lần rồi không chơi nữa, bạn sẽ cảm thấy rất vui. Nhưng nếu bạn tiếp tục chơi, đủ lâu và đủ nhiều, bạn sẽ luôn mất tiền. Với house edge khoảng 5%, một người chơi đem đến sòng bài 1.000.000 USD và chơi liên tục, nhà cái luôn lấy được từ anh ta tối thiểu là 50.000 USD. Trong mắt nhà cái, hoặc là họ cần thật nhiều người chơi, và số con bạc thua sẽ nhiều hơn số thắng, hoặc họ cần một người chơi chơi thật nhiều, và số tiền thua sẽ nhiều hơn số tiền thắng. Do vậy, câu chuyện lúc này là thu hút nhiều người chơi và lôi kéo họ ở lại thật lâu. Xây dựng sòng bạc như những trung tâm giải trí đầy ánh sáng, thường tích hợp nó với hệ thống khách sạn nhiều phòng, liên tục phục vụ rượu và trái cây miễn phí, thiết kế không gắn đồng hồ và cửa sổ, cấu trúc xây theo dạng mê cung, mùi hương, âm thanh từ các máy đánh bạc… đều được thiết kế nhằm mục đích vừa đề cập. Sự may rủi lúc này là đồng minh của các ông chủ sòng bài. Vì thuần túy may rủi, không tồn tại bất kỳ yếu tố nào khác can thiệp, xác suất đảm bảo mọi khả năng đều sẽ diễn ra theo đúng kịch bản, và nhà cái sẽ luôn thu về được khoản lợi nhuận chắc chắn nhờ house edge.
Vì vậy, các con bạc chuyên nghiệp hiếm khi ngồi vào các máy đánh bạc của casino, vì đó là những trò chắc chắn thua. Họ thích tham gia vào những trò đối kháng giữa người chơi với người chơi (mà đôi khi nhà cái cũng là người chơi) để kiếm tiền từ các đối thủ, chấp nhận trả một ít phí dịch vụ cho nhà cái, chẳng hạn như poker hay blackjack.
Tuy các sòng bạc lớn khả năng cao là không gian lận, vì nó rủi ro cao, và vì họ không có lý do gì để làm vậy. Nhưng một loạt nhà cái lớn nhỏ ở khắp mọi nơi thì có. Chẳng hạn, ở những trò dạng quyền chọn nhị phân (binary option), dự đoán giá tăng giảm của một loại hàng hóa biến động mạnh tại một thời điểm nào đó, cách thức lừa đảo phổ biến nhất là gian lận dữ liệu. Ngoài ăn phí dịch vụ, nhà cái lúc này còn chọn người thắng cuộc dựa vào số tiền đặt cược: bên nào có số tiền đặt cược ít hơn, bên đó thắng. Nhưng vấn đề của những kẻ gian lận là chúng không ngay thẳng ngay từ đầu, vì vậy, bạn không nên tự cho rằng mình thông thái và nghĩ rằng chỉ cần tìm xem đâu là lựa chọn được ít người ưa thích hơn sẽ dẫn tới chiến thắng. Những vụ gian lận binary option trên khắp thế giới thường liên quan đến các tổ chức tội phạm, và chúng còn muốn chiếm đoạt tiền của cả người thắng (mà vốn được chúng lựa chọn) bằng cách cản trở việc rút tiền và biến mất vào một đêm đẹp trời nào đó. Mặc dù bản chất là hợp lệ, binary option đã bị cấm và hạn chế ở hầu hết các quốc gia trên thế giới do quá dễ bị lạm dụng.
3. Một tay chơi chuyên nghiệp.
Những bộ phim về các tay cờ bạc chuyên nghiệp kiếm tiền dựa vào việc tìm ra cách thắng nhà cái, bất kể dựa trên câu chuyện có thật hay thuần túy sáng tác, thường xuyên được tài trợ bởi các sòng bạc. Chẳng hạn bộ phim 21, dựa trên câu chuyện có thật về một nhóm sinh viên MIT sử dụng các kỹ thuật hợp pháp để thắng nhà cái trong trò blackjack, được các casino xem là nguồn truyền cảm hứng cho người chơi ở khắp mọi nơi. Nhưng kiểu khán giả được truyền cảm hứng cờ bạc bởi một bộ phim truyền hình, khả năng cao là những người sẽ đến casino để chơi cho vui hoặc cho biết, hoặc bắt chước các kỹ thuật một cách vụng về dẫn tới một thành tích thậm chí còn kém hơn phó mặc cho may rủi.Sự lạc quan này của các sòng bạc là có cơ sở. Mặc dù những trò như blackjack (xì dách là một biến thể của blackjack), poker (xì tố) hay gin rummy (phỏm) luôn có một chiến lược hợp lệ để chiến thắng, nhưng chúng thường phức tạp, yêu cầu sự tập trung, khả năng ghi nhớ và tính kỷ luật cao. Không có quá nhiều người như thế này bên trong một nhóm ham mê cờ bạc. Trước khi đi vào cụ thể chiến lược để giành lấy lợi thế ở những trò vừa đề cập, có lẽ chúng ta nên điểm qua một vài ngộ nhận phổ biến về một tay cờ bạc chuyên nghiệp.
Đầu tiên, một người chơi cờ bạc chuyên nghiệp không thể tác động đến yếu tố may mắn, do vậy, họ không có lợi thế bên trong những trò thuần túy may rủi. Cách duy nhất để thắng những trò này là gian lận, hoặc gặp may mắn và dừng đúng lúc. Ở đây, ta không đề cập đến những kẻ gian lận, cũng không đề cập đến may mắn. Thứ hai, một tay cờ bạc chuyên nghiệp thực chất không còn đánh bạc nữa, vì cốt lõi không còn dựa vào may mắn, trong khi lợi nhuận thu về thường duy trì ổn định nhưng không quá lớn. Cuối cùng, các tay chơi chuyên nghiệp trên thực tế hiếm khi chạm mặt nhau và dường như tránh việc mất thời gian cũng như rủi ro đối đầu với những người có kỹ năng bằng hoặc hơn mình. Thay vào đó, họ có xu hướng đi đến các tụ điểm bao gồm những người lắm tiền nhiều của chỉ chơi cho vui, chơi thuần túy dựa vào cảm tính hoặc có kỹ năng chưa thành thạo. Cụ thể, họ làm thế nào để tạo ra lợi thế so với những người chơi còn lại? Vì họ biết rằng rất nhiều môn cờ bạc, yếu tố may mắn không nắm giữ vai trò quyết định, đặc biệt là các trò đánh bài.
Hầu như ở toàn bộ trò cờ bạc có thông tin không hoàn hảo, may mắn có thể giúp bạn chiến thắng (như bạn bốc được bài đẹp trong khi những người còn lại ra bài xấu), nhưng nó không thể giúp bạn luôn chiến thắng. Đặc biệt, “bài xấu” và “bài đẹp” thường có nhiều mức độ, giá trị của bài bạn cầm phụ thuộc vào những quân bài người khác đang nắm giữ. Như ở trò tiến lên, ở tàn cuộc, đôi 4 cũng là bài đẹp nếu tất cả những gì người còn lại có là đôi 3. Do vậy, với những người chơi chuyên nghiệp, thứ họ tìm kiếm là lợi thế so với đối thủ, chứ không phải may mắn. Lợi thế này thường đến từ việc thu thập thông tin và nắm lấy những cơ hội mang đến lợi thế chắc chắn, chẳng hạn trong một ván tiến lên, một người ghi nhớ những lá đã được đánh, sẽ tính toán được bao nhiêu % khả năng bản thân sẽ bị chặt tứ quý bởi những người còn lại. Người chơi bình thường cũng xử lý thông tin, nhưng họ dừng lại ở việc cầm 3 lá Át và biết rằng... một ai đó đang cầm lát Át còn lại. Một người chơi chuyên nghiệp hơn sẽ tính đến cả khả năng của dường như tất cả mọi thứ, và chơi dựa trên đó. Đó là về cơ bản.
Blackjack
Cụ thể, ở trò blackjack, nhóm sinh viên MIT đã dùng kỹ thuật đếm bài để gia tăng lợi thế của bản thân so với nhà cái, từ đó đảm bảo chiến thắng cho mình. Bản thân kỹ thuật này khá phức tạp, nhưng tôi sẽ trình bày một phiên bản đơn giản để các bạn nắm được cách hoạt động của chúng.
Luật chơi Blackjack khá đơn giản, mỗi người chơi được chia hai lá, được phép giữ lại hoặc bốc thêm, sao cho tổng giá trị số bài bốc được cao hơn 15, cao nhất có thể nhưng phải dưới hoặc bằng mốc 21. Nếu bài đạt 21 điểm khi chỉ có 2 lá, bạn chắc chắn không thua; trong khi tổng giá trị bài về sau cùng quá 21 thì chắc chắn không thắng. Mỗi lá bài chứa giá trị bằng với số ghi trên nó (1-10), lá chữ (J Q K) giá trị là 10 và lá A có giá trị là 1 hoặc 11 tùy vào lựa chọn của người chơi. Ví dụ, nếu được chia lá Át và 6, bạn có thể xem nó là 17, hoặc tiếp tục rút, chẳng hạn rút được lá 10, bạn có thể xem quân Át là 1 và giá trị bài lúc này là 17. Một bàn blackjack thường bao gồm cái, đối mặt với năm đến bảy người chơi. Người chơi không cạnh tranh với nhau mà trực tiếp cạnh tranh với cái, họ sẽ thắng nếu có điểm số cao hơn cái, và được quyền gia tăng tiền cược hoặc đầu hàng (chấp nhận thua ngay lập tức và mất một nửa số tiền cược). Đây là một trong những trò nhà cái có lợi thế thấp nhất, nhưng vì sao lại thế?
Hãy quay trở lại với xác suất về việc rút bài, như bạn đã biết ở phía trên, chúng ta luôn biết được rằng mình có bao nhiêu khả năng để rút ra được lá bài mong muốn và sự thay đổi của chúng theo thời gian. Kết hợp với luật chơi của blackjack, bạn luôn biết được đâu là những lá bài mình mong muốn, đặc biệt nhờ vào thông tin từ một lá bài ngửa của nhà cái và của những người chơi khác. Do vậy, trong các trường hợp cụ thể, bạn sẽ tính toán được lợi thế của mình là bao nhiêu so với nhà cái, từ đó quyết định rút thêm hay dừng lại, cược thêm hay đầu hàng. Cụ thể, trong luật chơi cổ điển, gồm từ 4 đến 8 bộ bài:
Lá bài ngửa của cái là 5.
- Người chơi đang có 15 điểm: không rút thêm.
- Người chơi đang có 12 điểm: rút thêm.
- Người chơi đang có 10 điểm: gấp đôi cược và rút thêm.
*Chiến lược cơ bản của Black Jack
S = Không rút thêm \ Stand
H = Rút thêm \ Hit
Dh = Cược gấp đôi (nếu không được, rút thêm) \ Double down (If can’t, hit)
Us = Đầu hàng (nếu không được, không rút) \ Surrender (If can’t, stand)
Uh = Đầu hàng (nếu không được, rút thêm) \ Surrender (If can’t, hit)
Đây là chiến lược căn bản cần tuân theo, đi ngược lại nghĩa là phụ thuộc vào may mắn và thiếu chuyên nghiệp. Khi ở trường hợp 15 điểm, tất nhiên người chơi vẫn tin rằng mình có khả năng bốc các lá 1-2-3-4-5-6, nhưng khả năng này thấp hơn việc bốc được các lá cao, và lựa chọn tiếp tục bốc đã khiến họ có lợi thế thấp hơn cái. Nếu ván bài diễn ra lặp đi lặp lại nhiều lần, việc đưa ra quyết định rút thêm sẽ dẫn tới số trận thua nhiều hơn số trận thắng, tức là người chơi đang thua. Chiến lược này giúp bạn giảm khả năng thua, thậm chí tăng khả năng thắng lên dương 1-2%. Nhưng tất nhiên bấy nhiêu là chưa đủ để các tay chơi blackjack lấy được tiền của cái. Nhà toán học người Mỹ Edward O. Thorp đã phát minh ra phương pháp để giúp chắc chắn thắng hơn, gọi là đếm bài (card counting) [4]. Trong đó, một chiến thuật phổ biến là Hi-Lo (High and Low) chia ra 3 nhóm bài +1, -1 và 0. Sau khi chia nhóm, bạn tính điểm trên toàn bàn chơi và đưa ra quyết định phù hợp. Nhóm này cụ thể là:
- +1: Lá 2 -> 6, gọi là low cards.
- 0: Lá 7 -> 9, gọi là bài trung tính.
- -1: Lá 10, J, Q, K, A gọi là high cards.
Lấy ví dụ, ở tụ bài gồm 4 bộ, và đã có 3 bộ được chơi, tổng điểm đếm được là -12 (dựa trên toàn bộ số bài đã được chia ra), vậy lúc này điểm thực là -4 (lấy số đếm chia cho số bộ bài đã được chơi), khả năng lá tiếp theo là bài thấp cao hơn khả năng lá tiếp theo là bài cao. Kết hợp với bộ nguyên tắc căn bản đã đề cập ở trên, bạn sẽ biết được tỷ lệ lá bài mình cần rút được là bao nhiêu, và tỷ lệ cái rút được lá bài không mong muốn là bao nhiêu, từ đây điều chỉnh lại tỷ lệ cược. Điểm càng cao, tức dương, nghĩa là số bài thấp đã được rút ra càng nhiều, nghĩa là số bài cao còn lại bên trong tụ bài càng nhiều - đây chỉ là bài toán xác suất bình thường, như ví dụ rút 4 quân Át ở phần đầu. Đây là một thông tin quan trọng.
Kỹ thuật đếm bài không cần đến đầu óc thiên tài, chỉ cần sự tập trung và tốc độ. Các phần mềm thậm chí còn tính chính xác nên cược bao nhiêu tiền ở từng tình huống, giúp người chơi luôn ra về với một lượng tiền thưởng nhất định nếu chơi kỷ luật. Mặc dù hợp pháp, nhưng người chơi đếm bài có thể bị cấm cửa khỏi các casino, Ben Affleck là một ví dụ, vì việc ngừng cung cấp dịch vụ cũng là một hành động hợp pháp. Bên cạnh đó, các sòng casino cũng có nhiều cách để cản trở việc đếm bài, như sử dụng tụ bài có nhiều bộ (khiến việc đếm bớt chính xác hơn, yêu cầu người chơi phải chơi lâu hơn), giới hạn mức cược (khiến thành quả đạt được không đáng kể), liên tục trộn bài bằng máy… hay họ còn tự thiết kế ra những luật đặc biệt. Blackjack ngày nay được ghi nhận có đến khoảng 100 biến thể.
Bạn có thể tự mình tìm hiểu sâu hơn để có được lợi thế trong những ván blackjack với bạn bè. Tôi chỉ trình bày một số điều căn bản, nhằm nói về sức mạnh của xác suất thống kê trong cờ bạc, không phải một giáo án hoàn chỉnh.
)
